صدا چیست ؟!

صدا

همه ما با مفهوم صدا sound آشنایی داریم، چرا که شنوایی، یکی از حواس پنج گانه انسان است و بخش عمده‌ای از فعالیت‌های روزانه بشر به این عنوان اختصاص می‌یابد. اما تا به حال به جزئیات تولید یک موج صوتی فکر کرده‌اید؟ به اینکه موج صوتی چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟ در ادامه به این مبحث خواهیم پرداخت.

صدا چیست؟

احتمالا تصور کره زمین بدون وجود صدا امری دشوار خواهد بود. در واقع صدا از ارتعاشات مولکول‌های ماده به یکدیگر تولید می‌شود. در اکثر سایت‌ها و منابع به جای عبارت ماده، از هوا استفاده می‌شود. زیرا در حالت استاندارد اصواتی که در طول روز می‌شنویم در اثر برخورد مولکول‌های هوا به یکدیگر تولید می‌شوند و این امواج صوتی به گوش می‌رسند.

انواع موج صوتی

به صورت عمده امواج صوتی به دو گروه موج‌های عرضی (Transverse wave) و طولی (Longitudinal wave) تقسیم می‌شوند. هر چند توضیح این دو مورد امری بسیار تخصصی است، اما اگر به زبان ساده بخواهیم به آن بپردازیم، امواج عرضی بر اثر نوسان‌های متوالی و عمود بر راستای انتشار تشکیل می‌شوند.

صدای امواج دریا نمونه‌ای از یک موج عرضی است. موج‌های عرضی امکان انتشار در محیط جامد و مایع را نیز دارند. همچنین امواجی که هم‌راستا و یا بر خلاف جهت انتشار موج هستند امواج طولی نامیده می‌شوند. اصواتی که در طول روز می‌شنویم و از طریق هوا انتقال می‌یابند از این نوع هستند.

پارامترهای یک موج صوتی

هر موج صوتی پارامترهای به خصوصی دارد که به وسیله آن مورد شناسایی قرار می‌گیرد. این پارامترها عبارتند از بسامد (فرکانس)، دامنه، طول موج و سرعت. در ادامه به توضیحات مختصری حول محور این مباحث می‌پردازیم.
فرکانس شاخص‌ترین شناسه یک موج صوتی می‌باشد که در دنیای موسیقی نیز به معیاری مهم و تعیین‌کننده بدل شده است.

بسامد یا فرکانس تعداد نوسانات یک موج بر واحد زمان است. در گفتاری دیگر به تفضیل به مقوله‌ی فرکانس می‌پردازیم، چرا که داشتن اطلاعات وسیع در این زمینه شما را در داشتن یک وسیله شنیداری خوب، مانند یک اسپیکر خانگی، ساندبار و یا هدفون خوب یاری خواهد نمود. از همه مهمتر به شما امکان می‌دهد به صورت اصولی بتوانید ذائقه‌ی شنیداری خود را بشناسید و بتوانید آن را برای دیگران شرح دهید.

طول موج به فاصله‌ی بین دو فرورفتگی و یا قله موج در یک چرخه‌ی نوسانی گفته می‌شود. طول موج و فرکانس دو پارامتری هستند که با یکدیگر رابطه‌ی معکوس دارند. حد فاصل بین موج صوتی و لحظه‌ای که به گوش نمی‌رسد، دامنه صوت است. به صورت عامیانه شدت صوت بیانی از دامنه صوتی می‌باشد.
سرعت صوت عبارتست از فاصله‌ی طی شده یک موج صوتی بر واحد زمان. انتشار صوت نیز بسته به شرایط و محیط‌های گوناگون متفاوت است. اما در حالت عادی و در دمای ۲۰ درجه سانتی‌ گراد حدودا ۳۴۰ متر بر ثانیه است.

منبع صدا

در قسمت قبل به تعریف صدا اشاره شد. اما عاملی وجود دارد که به وجود آورنده ارتعاشات مولکول‌های هوا می‌شود. این عامل می‌تواند حنجره باشد و یا یک اسپیکر، صدای برخورد درب به هنگام بسته شدن و یا هر عامل دیگری که منبع صوتی نامیده می‌شود.
بسیاری از منابع صدا به دست بشر ساخته شدند. ابزاری مانند بلندگوها که به کمک آن‌ها به موسیقی دلخواهتان پخش می‌شوند و یا لذت شنیدن یک ساز از عواملی است که باعث شده حس شنوایی در زندگی انسان جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. این ساخته‌ها به موسیقی محدود نمی‌شوند. سیستم‌های پیجینگ یک بیمارستان یا بانک، زنگ‌های هشدار و غیره، دیگر گونه‌های منابع صوتی ساخته دست انسان است.

دسی‌بل (Decibel)

همانند هر پارامتر دیگری، فشار صوت نیز یکای به خصوصی دارد. واحد اندازه گیری صدا ( دسی بل ) است. دسی‌بل یک واحد اندازه گیری لگاریتمی است و چون نسبت دو کمیت فیزیکی با یکای یکسان است، بدون بعد می‌باشد. دانستن فرمول لگاریتمی دسی‌بل امری غیر ضروریست، اما برای اطلاعات بیشتر بد نیست بدانید اصوات موجود در زندگی روزمره چه شدتی دارند تا ذهنیتی در مورد این واحد داشته باشید.

وبسایت iac Acoustics جدولی ارائه نموده که به کمک آن می‌توان درک بهتری از حجم صدای اطراف داشت. این جدول به شرح زیر است:

در پایان به عنوان جمع‌بندی باید به عرض برسانیم که مباحث صوت بسیار گسترده و وسیع بوده و امکان شرح تمام جزئیات در قالب یک گفتار وجود ندارد، اگر به این حیطه علاقه دارید، در آینده سعی خواهیم داشت گفتارهای بیشتری را در این مورد بازگو بنماییم.