فرکانس چیست ؟

فرکانس چیست | معرفی انواع فرکانس های صوتی

پیش‌تر در مورد پارامترهای صدا توضیحاتی ارائه نمودیم. یکی از این پارامترها، بسامد یا فرکانس (freuency) است. اما دانستن این موضوع چه تاثیری بر انتخاب دارد؟ باید به عرض برسانیم که اطلاعات مربوط به این گفتار باعث ایجاد درک بهتری از جنس صدا خواهد شد. اینکه تمایل دارید دستگاه مد نظرتان چه رنگ صدایی داشته باشد و یا از چه بازه فرکانسی برخوردار باشد، در این گفتار اطلاعاتی از این قبیل در اختیارتان قرار خواهد گرفت که ابهامات مربوط به این موضوع را به طور کامل برطرف خواهد نمود.

تعریف بسامد (فرکانس)

بسامد عبارتست از تعداد نوسانات یک موج صوتی بر واحد زمان. اما هرتز چیست ؟ یکای استاندارد فرکانس، هرتز است. ممکن است با این عبارت مواجه شده باشید که فرکانس چیست. با تغییر فرکانس، نوع صدایی که به گوش میرسد نیز متفاوت خواهد بود. به طور عامیانه زمانی که صحبت از جنس صدا میشود، از شناسه‌هایی همچون صدای زیر و یا صدای بم استفاده میگردد که در ادامه به تفضیل به شرح این مطلب و تعریف فرکانس خواهیم پرداخت.

محدوده شنوایی انسان

هر موجود زنده، بازه شنوایی منحصر به فردی دارد. بازه شنوایی انسان محدوده‌ی فرکانسی است که بشر می‌تواند اصوات را شنیده و تحلیل نماید. این محدوده از 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز (20 هزار هرتز) می‌باشد. به این صورت که انسان توانایی شنیدن فرکانس‌های پایین‌تر از 20 هرتز (که اصطلاحا فروصوت نامیده می‌شود) و فرکانس‌های بیشتر از 20 کیلوهرتز (فراصوت) را ندارد. بنابراین به هنگام بررسی یک اسپیکر یا هدفون، مدلی که بیشترین بازه فرکانسی و منطبق بر شنوایی انسانرا دارد، میتواند انتخاب مناسبی باشد.

فرکانس‌های پایین یا بیس (Low Frequency)

هر چه تعداد ارتعاشات بر واحد زمان کمتر باشد، صدا از حجم بیشتری برخوردار بوده و به صورت بم شنیده می‌شود. معمولا بازه‌ی فرکانسی موثر اصوات بم در یک موسیقی در محدوده‌ی 20 الی 250 هرتز است. البته خود این بازه فرکانسی به دو ناحیه ساب بیس و بیس تقسیم می‌گردد. به طور مشخص، ساب بیس از 20 تا 50 هرتز و بیس از 50 تا 250 را در برمی‌گیرد.

فرکانس‌های میانی (Mid-Range Frequency)

این فرکانس‌ها نوساناتی بالاتر از فرکانس‌های پایین دارند. بسیاری از اصواتی که برای انسان آشنایی دارد، در این محدوده فرکانسی است. به عنوان مثال صدای خود انسان و یا سازهایی مانند پیانو و گیتار. بنابراین نحوه پخش این نوع فرکانس‌ها به طور صحیح اهمیت بسیار بالایی دارد. در مهندسی صدا این بازه فرکانسی به بازه‌ی فرکانسی کثیف (Muddy) نیز شناخته می‌شود.

در نظر داشته باشید اسپیکری که توانایی پخش این بازه فرکانسی به بهترین نحو را داشته باشد، می‌تواند صدای مطلوب و رضایت بخشی داشته باشد. محدوده فرکانسی بازه‌ی میانی و پایین تر از فرکانس‌های میانی (Low Mid-Range Frequency) که دقیقا بعد از فرکانس‌های پایین (بیس) قرار دارند، از 250 هرتز شروع شده و تا 2 کیلوهرتز ادامه می‌یابد.

بسامد بالای فرکانس میانی (Upper Mid-Range Frequency)

معمولا این بازه کمی بالاتر از بسامد موثر صدای انسان است. صداهای انسانی زیر و یا صوت خانم‌ها در یک دسته عمومی می‌تواند در این بازه قرار داشته باشد. محدوده فرکانسی در این بازه از 2 کیلوهرتز تا 4 کیلوهرتز است.

فرکانس‌های وضوح (Presence)

شاید نتوان معادل مناسبی در زبان فارسی برای این بازه در نظر گرفت اما این محدوده فرکانسی بخشی است که تقویت آن معمولا باعث وضوح بیشتر اثر صوتی می‌شود و به نوعی به آن شفافیت می‌بخشد. این ناحیه فرکانسی بین 4 الی 6 کیلوهرتز است.

فرکانس‌های بالا (High Frequency)

به نوسانات بالای 6 کیلوهرتز، فرکانس‌ بالا گفته می‌شود. معمولا صوت در این ناحیه شنیداری حالت گنگ پیدا می‌نماید و تفکیک جزئیات در این ناحیه امری دشوار است. با این وجود گستره شنوایی هر شخص در قسمت بالایی فرکانس‌ها متفاوت است. بهتر است بدانید که معمولا در بسیاری از قطعات موسیقی فرکانس‌های بالای 16 کیلوهرتز را به وسیله اکولایزر برش می‌زنند تا صدایی بالاتر از این حد بسامد به گوش نرسد. به طور مثال، هندزفری جی بی ال Tune Flex محدود 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز را پوشش میدهد و این پاسخ فرکانسی نشان میدهد که این هندزفری تمام طیف صوتی را پوشش میدهد، از پایین‌ترین نُت‌های ببس گرفته تا بالاترین تون‌های صدا.

اسپیکرها چگونه این فرکانس‌ها را پخش می‌کنند؟

در دنیای اسپیکرها، بلندگویی منحصرا برای پخش بازه‌ی فرکانسی پایین (Low Frequency) طراحی و تولید می‌گردد. این محصول ساب‌ووفر نامیده می‌شود. ساب‌ووفرها انواع مختلفی دارند، از ساب‌ووفرهای خوردو گرفته، تا ساب‌ووفر ساندبار و یا سینمای خانگی. این محصولات دوست داشتنی، سنگینی بار فرکانس‌های پایین (بیس) را از دوش دیگر اسپیکرها بر‌می‌دارند که این امر به تنهایی باعث افزایش چشمگیر کیفیت می‌گردد. ضمن اینکه هیجان شنیدن یک موسیقی پرانرژی را دوچندان می‌نماید.

در سیستم‌های پخش عادی (اسپیکرهای رده متوسط و خانگی) که از مهندسی 2-Way بهره گرفته‌اند، صدای بیس و فرکانس‌های میانی به طور مشترک از یک ووفر پخش می‌گردد. این در حالی است که در سیستم‌های 3-Way و بالاتر، برای هر یک از این بازه‌های فرکانسی، یک ووفر مجزا در نظر گرفته شده است. وضوح در سیستم‌های 3-Way در حالت عمومی بسته به نوع مهندسی و متریال، به مراتب بیشتر از سیستم‌های 2-Way است.

در یک سیستم پخش خانگی یا اسپیکر، توییترها وظیفه پخش ناحیه فرکانسی Upper Mid و بالاتر را دارند. معمولا در صورت پخش موسیقی در حالت حداکثر حجم صدا و به صورت مداوم، آسیب‌پذیرترین قطعه توییترها هستند. غیر از اسپیکرهایی با ووفر و مهندسی Full Range، سیستم‌های 2-Way و 3-Wayو بالاتر از توییتر مجزا بهره‌مند هستند.

به هنگام خرید به چه مواردی توجه داشته باشیم؟

قطعا دانستن موارد بالا تاثیر بسزایی در تصمیم‌گیری نهایی خواهند داشت. اما به منظور جمع‌بندی، لازم است بدانید عمدتا مواردی همچون بازه‌ی فرکانسی، توان اسپیکر (توان واقعی RMS)، سطح توانایی پخش شدت صوت (بر حسب dB ( دسی بل چیست ) ) معیارهای تعیین کننده‌ای در خرید یک اسپیکر هستند. البته با در نظر گرفتن نوع صدا در هر بازه فرکانسی بر اساس توضیحات بالا سعی داشته باشید در درجه اول اسپیکری را انتخاب نمایید که از نظر نوع صدا دهی به سلیقه شنیداری و سبک موسیقی مورد علاقه‌تان نزدیک باشد. سپس در صورت مردد شدن بین چند گزینه، می‌توانید از فاکتورهای یاد شده به عنوان یک معیار مقایسه اصولی، مورد استفاده قرار گیرد.