تاریخچه و هر آنچه که باید از گیتار بدانید!
در این مقاله به تاریخچه و هر آنچه که باید از گیتار بدانید میپردازیم. گیتار یک ساز زهی و پرکاربرد در موسیقی است که به وسیله انگشتان یا پیک (مضراب) نواخته میشود و به دلیل قابلیت‌های منحصر به فردش در تولید صداهای متنوع و توانایی نواختن در سبک‌های مختلفی از موسیقی مانند راک، بلوز، جز، کلاسیک و پاپ استفاده میشود. گیتار دارای بدنه‌ای چوبی، دسته‌ای بلند و معمولاً شش سیم است که با کوک‌های مختلف قابل تنظیم‌اند و به تولید نت‌ها و ملودی‌ها کمک میکنند.
این ساز به دلیل قابلیت تولید صداهای متنوع و استفاده آسان، به یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین سازهای جهان تبدیل شده است. گیتار به دلیل قابلیت حمل آسان و تنوع در سبک‌های موسیقی (از راک و بلوز تا کلاسیک) بسیار محبوب‌تر از سایر سازها است. همچنین، یادگیری آن برای بسیاری از افراد ساده‌تر است. دراین مقاله هر آن چیزی که درمورد گیتار لازم است بدانید هست، اگر به سازهای دیگر مانند پیانو علاقه دارید به مقاله هر آنچه که باید از ساز پیانو بدانید مراجعه کنید.
گیتار چیست؟
گیتار، یک ساز زهی مضرابی است که احتمالاً در اوایل قرن شانزدهم در اسپانیا به وجود آمده است و از سازی به نام “گیتارای لاتینا” مشتق شده که در اواخر قرون وسطی رواج داشت. گیتار اولیه، بدنه‌ای باریک‌تر و عمیق‌تر نسبت به گیتار مدرن داشت و انحنای بدنه آن کمتر برجسته بود. این ساز رابطه نزدیکی با “ویهوئلا” داشت؛ سازی شبیه گیتار که در اسپانیا به جای عود نواخته میشد.
گیتار اولیه دارای چهار ردیف سیم بود که سه ردیف آن دوبل و ردیف بالایی تک سیم بود. این سیم‌ها از جعبه گوشی شبیه ویولن تا خرک کشیده میشدند؛ خرک نیز به صفحه صدا یا رویه گیتار چسبانده میشد و کشش مستقیم سیم‌ها را حفظ میکرد. در رویه گیتار یک حفره صدای دایره‌ای شکل وجود داشت که اغلب با یک رز چوبی حکاکی‌شده تزئین میشد. کوک گیتار در قرن شانزدهم به صورت C–F–A–D′ بود که همان کوک چهار ردیف مرکزی لوت و ویهوئلا بود.
از قرن شانزدهم تا نوزدهم تغییرات متعددی در این ساز ایجاد شد. پیش از سال 1600، ردیف پنجمی از سیم‌ها به آن افزوده شد و تا اواخر قرن هجدهم ردیف ششم نیز اضافه شد. قبل از سال 1800، سیم‌های دوبل جای خود را به سیم‌های تک دادند و کوک آن به صورت E–A–D–G–B–E′ تنظیم شد، که همچنان کوک استاندارد گیتار است.
در حدود سال 1600، جعبه گوشی شبیه به ویولن با سری مسطح و کمی برگشته که دارای گوشی‌های کوک در قسمت پشتی بود، جایگزین شد. در قرن نوزدهم، پیچ‌های فلزی به جای گوشی‌های کوک چوبی مورد استفاده قرار گرفتند. در ابتدا، پرده‌ها از جنس روده و به صورت بسته‌شده روی دسته نصب میشدند، اما در قرن هجدهم این پرده‌ها با پرده‌های ثابت از جنس عاج یا فلز جایگزین شدند. تخته انگشت‌گذاری در ابتدا هم‌سطح با صفحه صدا بود و در همان نقطه خاتمه می‌یافت و چند پرده فلزی یا عاجی مستقیماً روی صفحه صدا نصب میشد. در قرن نوزدهم، تخته انگشت‌گذاری کمی بالاتر از سطح صفحه صدا قرار گرفت و تا لبه حفره صدا امتداد یافت.
در قرن نوزدهم، بدنه گیتار نیز دچار تغییراتی شد که منجر به افزایش طنین صدا گردید. این بدنه پهن‌تر و کم‌عمق‌تر شد و صفحه صدا به طرز قابل توجهی نازک‌تر گردید. در بخش داخلی، میله‌های عرضی که صفحه صدا را تقویت میکردند با میله‌های شعاعی جایگزین شدند که به صورت بادبزنی در زیر حفره صدا قرار میگرفتند. دسته گیتار، که قبلاً در یک بلوک چوبی ثابت میشد، به صورت یک نگهدارنده یا پاشنه طراحی شد که به میزان کمی داخل بدنه گیتار امتداد یافته و به پشت بدنه چسبانده میشد؛ این ساختار پایداری بیشتری در برابر کشش سیم‌ها ایجاد میکرد.
اجزای اصلی گیتار
گیتار از مجموعه‌ای از اجزا تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در تولید صدا و نحوه نواختن این ساز ایفا میکنند. شناخت این اجزا به نوازندگان کمک میکند تا بتوانند تکنیک‌های نواختن را بهتر درک کرده و از گیتار خود به بهترین نحو استفاده کنند. در ادامه، اجزای اصلی گیتار را معرفی و کاربرد هر کدام را توضیح میدهیم.
بدنه (Body)
بدنه گیتار، بزرگ‌ترین بخش این ساز است و نقش اصلی را در تولید و تقویت صدا ایفا میکند. بدنه گیتار به عنوان جعبه‌ای برای تقویت صدای ارتعاشات سیم‌ها عمل میکند.
بدنه توپر و توخالی: گیتارهای آکوستیک و کلاسیک دارای بدنه توخالی هستند که به تقویت صدا کمک میکند، در حالی که گیتارهای الکتریک معمولاً دارای بدنه توپر هستند که صدا را به صورت الکتریکی تقویت میکنند.
جنس چوب: چوب بدنه تأثیر زیادی بر طنین و کیفیت صدای گیتار دارد. انواع مختلف چوب مانند ماهون، صنوبر، افرا و رزوود برای ساخت بدنه استفاده میشوند و هر کدام ویژگی‌های صوتی خاصی دارند.
(Neck) یا دسته
دسته بخشی است که از بدنه تا سر گیتار امتداد دارد و معمولاً شامل قسمت‌هایی مانند فرت‌ها و پشت دسته میشود. دسته به نوازنده کمک میکند تا نت‌های مختلف را با انگشتان خود بنوازد.
پشت دسته: پشت دسته برای راحتی نگه‌داشتن و نواختن طراحی شده و معمولاً از چوب محکم و سبکی ساخته میشود.
ترسه یا( Truss Rod): میله‌ای فلزی که داخل دسته قرار دارد و به تنظیم تنش دسته و جلوگیری از تغییر شکل آن کمک میکند، به خصوص در گیتارهایی که سیم‌های فلزی دارند.
(Fretboard) یا صفحه انگشت‌گذاری
فرت بورد قسمتی از دسته گیتار است که فرت‌ها روی آن قرار دارند و به نوازنده کمک میکنند تا نت‌ها را به درستی اجرا کند.
(Frets): فرت‌ها میله‌های فلزی کوچکی هستند که به فرت بورد متصل شده‌اند و دسته را به بخش‌هایی مساوی تقسیم میکنند. فرت‌ها به نوازنده امکان میدهند تا با فشردن سیم‌ها در مکان‌های خاص، نت‌های مختلف را بنوازد.
نشانگرهای فرت: بسیاری از گیتارها دارای نشانگرهایی روی فرت بورد هستند که به نوازنده کمک میکنند مکان‌های فرت‌ها را به راحتی پیدا کند.
پیکاپ‌ها (Pickups) – فقط در گیتار الکتریک
پیکاپ‌ها در گیتار الکتریک نقش اساسی در تولید صدا ایفا میکنند و به صورت الکتریکی ارتعاشات سیم‌ها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل میکنند.
پیکاپ تک‌سیم (Single-Coil): صدایی شفاف و تیز تولید میکند و بیشتر در سبک‌های بلوز و راک کلاسیک استفاده میشود.
پیکاپ دو‌سیم (Humbucker): صدایی گرم‌تر و قوی‌تر تولید میکند و برای سبک‌های متال و هارد راک مناسب است.
پیکاپ فعال و غیر فعال: پیکاپ‌های فعال دارای منبع تغذیه داخلی (مانند باتری) هستند و صدای بلندتر و بیشتری تولید میکنند، در حالی که پیکاپ‌های غیر فعال به منبع تغذیه نیاز ندارند.
خرک (Bridge)
خرک بخشی از گیتار است که در انتهای بدنه قرار دارد و سیم‌ها به آن متصل میشوند. خرک علاوه بر نگهداری سیم‌ها، نقش مهمی در انتقال ارتعاشات سیم‌ها به بدنه و تقویت صدا دارد.
خرک ثابت: در گیتارهای آکوستیک و کلاسیک بیشتر از خرک ثابت استفاده میشود که سیم‌ها به صورت ثابت روی آن قرار دارند.
خرک متحرک (Tremolo Bridge): در گیتارهای الکتریک، خرک‌های متحرکی وجود دارد که به نوازنده امکان میدهد تا با استفاده از اهرم، کشش سیم‌ها را تغییر داده و افکت‌های خاصی مثل ویبراسیون ایجاد کند.
(Strings) یا سیم
سیم‌ها یکی از اجزای اساسی گیتار هستند که به وسیله آن‌ها صدا تولید میشود. هر گیتار به طور معمول شش سیم دارد، اما برخی گیتارها مانند گیتار ۱۲ سیمی یا گیتارهای بیس دارای تعداد سیم‌های بیشتری هستند.
سیم‌های نایلونی و فلزی: گیتارهای کلاسیک معمولاً از سیم‌های نایلونی استفاده میکنند که صدایی ملایم و گرم تولید میکنند، در حالی که گیتارهای آکوستیک و الکتریک از سیم‌های فلزی استفاده میکنند که صدایی تیزتر و بلندتر تولید میکنند.
کوک کردن سیم‌ها: کوک سیم‌ها به تنش و طول سیم‌ها بستگی دارد و از طریق گوشی‌های کوک در قسمت سر گیتار تنظیم میشود.
سر دسته یا هد (Headstock)
سر دسته یا هد در انتهای دسته قرار دارد و محل اتصال گوشی‌های کوک است که وظیفه نگه داشتن و کوک کردن سیم‌ها را بر عهده دارند. گوشی‌های کوک (Tuning Pegs): گوشی‌های کوک که به آن‌ها پیچ‌های کوک هم میگویند، برای تنظیم و تغییر کشش سیم‌ها استفاده میشوند. با چرخاندن گوشی‌ها میتوان تنش سیم‌ها را تغییر داد و گیتار را کوک کرد.
طنین‌گیر یا ساوند هول (Sound Hole) – در گیتارهای آکوستیک و کلاسیک
ساوند هول سوراخی در بدنه گیتارهای آکوستیک و کلاسیک است که به تقویت صدای تولید شده توسط ارتعاشات سیم‌ها کمک میکند و باعث افزایش حجم و طنین صدا میشود.
محل قرارگیری: ساوند هول معمولاً در مرکز بدنه و زیر سیم‌ها قرار دارد و با جذب و بازتاب صدا، طنین صدا را به بیرون منتقل میکند.
افکت‌های صوتی: این بخش از گیتار در گیتارهای آکوستیک و کلاسیک باعث میشود که صدای گیتار طبیعی‌تر و با طنین بیشتری شنیده شود.
(Pickguard) یا پیک گارد
پیک‌گارد یا صفحه محافظ بخشی است که در قسمت پایین سیم‌ها، روی بدنه گیتار قرار میگیرد و از بدنه در برابر خراش و ضربات پیک یا ناخن‌های دست محافظت میکند.
کاربرد اصلی: در هنگام نواختن، پیک یا ناخن‌های دست ممکن است به بدنه گیتار برخورد کنند و پیک‌گارد با جلوگیری از آسیب‌دیدگی بدنه گیتار نقش محافظتی دارد.
ظاهر: پیک‌گارد معمولاً از جنس پلاستیک یا مواد مشابه ساخته میشود و در طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی وجود دارد.
اهرم ویبراسیون یا ترمولو بار (Whammy Bar)
اهرم ویبراسیون در گیتارهای الکتریک، به نوازنده امکان میدهد تا با تغییر کشش سیم‌ها، افکت‌های صوتی خاصی مانند ویبراسیون و پیچش صدا ایجاد کند.
کاربرد اصلی: این اهرم به نوازنده اجازه میدهد تا صدای گیتار را تغییر دهد و افکت‌های خاصی مانند ویبراسیون و گلایدینگ تولید کند.
محل قرارگیری: اهرم ویبراسیون معمولاً به خرک گیتار الکتریک متصل است و با فشردن یا کشیدن آن، تنش سیم‌ها تغییر میکند.
اجزای مختلف گیتار با همکاری همدیگر به تولید و تقویت صدا کمک میکنند و هر کدام نقشی اساسی در نحوه نواختن و کیفیت صدای گیتار دارند. با شناخت دقیق هر یک از این اجزا و کاربرد آن‌ها، نوازندگان میتوانند تکنیک‌های بهتری اجرا کرده و از گیتار خود به طور کامل بهره ببرند. اجزایی مانند بدنه، دسته، خرک و سیم‌ها در هر نوع گیتار نقشی اساسی ایفا میکنند و به نوازندگان امکان میدهند تا صداهای متنوع و جذابی خلق کنند، بنابراین داشتن یک اسپیکر مناسب که قابلیت اتصال گیتار و میکروفون را داشته باشد از واجبات است. پیشنهاد ما برای کسانی که نوازنده هستند اسپیکر پارتی باکس جی بی ال مدل Stage 320 و اسپیکر پارتی باکس جی بی ال مدل Club 120 است.
انواع گیتار
گیتار یکی از سازهای متنوع و پرکاربرد در موسیقی است که در طول زمان به انواع مختلفی تقسیم شده و هر نوع گیتار ویژگی‌ها، صدا و کاربرد خاص خود را دارد. این ساز در دسته‌های مختلفی مانند گیتارهای آکوستیک،کلاسیک، الکتریک و بیس طبقه‌بندی میشود. در ادامه به معرفی این انواع مختلف و ویژگی‌های هر کدام میپردازیم.
گیتار کلاسیک (Classical Guitar)
گیتار کلاسیک یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین انواع گیتار است که در موسیقی کلاسیک و فلامنکو استفاده میشود. این گیتار معمولاً شش سیم دارد که از جنس نایلون ساخته شده‌اند، به این دلیل صدایی ملایم‌تر و گرم‌تر نسبت به سایر گیتارها تولید میکند.
ویژگی‌ها: بدنه‌ی چوبی بزرگ، دسته‌ی پهن‌تر و سیم‌های نایلونی که نوازندگی را برای تکنیک‌های کلاسیک و فینگر استایل مناسب میکند.
کاربردها: بیشتر در موسیقی کلاسیک، فلامنکو و لاتین استفاده میشود.
نوازندگان معروف: آندرس سگوویا و فرانسیسکو تارگا از نوازندگان برجسته این سبک هستند.
گیتار کلاسیک نوعی گیتار آکوستیک است که برای نواختن موسیقی کلاسیک، فلامنکو و سبک‌های سنتی مناسب است. این گیتار دارای شش سیم از جنس نایلون و بدنه‌ای بزرگ و چوبی است که صدایی ملایم و گرم تولید میکند. گیتار کلاسیک با ویژگی‌های خاص خود برای اجرای تکنیک‌های کلاسیک و نواختن ملودی‌های دقیق بسیار مناسب است و به نوازندگان اجازه میدهد تا صدایی نرم و با طنین ایجاد کنند.
سیم‌های نایلونی: گیتار کلاسیک دارای سه سیم نایلونی و سه سیم پوشیده شده با فلز است که صدای ملایم‌تری نسبت به سیم‌های فلزی تولید میکنند. سیم‌های نایلونی به دلیل لطافت، فشار کمتری به انگشتان وارد میکنند و برای تکنیک‌های دقیق و ظریف کلاسیک ایده‌آل هستند.
بدنه چوبی بزرگ و دسته پهن: دسته‌ی پهن و صاف گیتار کلاسیک برای اجرای آکوردها و ملودی‌های پیچیده مناسب است و فضای بیشتری برای انگشتان نوازنده فراهم میکند.
صدای گرم و طنین‌دار: به دلیل استفاده از چوب‌های مرغوب و طراحی خاص، این گیتار صدایی گرم، عمیق و با طنین مناسب دارد که برای اجرای موسیقی کلاسیک بسیار مناسب است.
گیتار کلاسیک در شکل مدرن خود از قرن نوزدهم توسعه یافت و در اسپانیا به عنوان یکی از محبوب‌ترین سازهای موسیقی کلاسیک شناخته شد. آندرس سگوویا و فرانسیسکو تارگا از بزرگ‌ترین نوازندگان گیتار کلاسیک بودند که به توسعه و محبوبیت این ساز کمک کردند. این دو نوازنده با اجرای قطعات کلاسیک و تکنیک‌های خاص، گیتار کلاسیک را به یک ساز جدی و حرفه‌ای در دنیای موسیقی تبدیل کردند.
موسیقی کلاسیک: گیتار کلاسیک بیشتر در موسیقی کلاسیک استفاده میشود و آهنگسازان زیادی مانند یوهان سباستین باخ و آگوستین بارویوس قطعاتی خاص برای این ساز نوشته‌اند. این گیتار به نوازندگان اجازه میدهد تا تکنیک‌های پیچیده‌ای مانند آرپژ، لگاتو و ترمولو را با دقت بالا اجرا کنند.
موسیقی فلامنکو: گیتار کلاسیک، به ویژه در اسپانیا، به عنوان پایه‌ای برای موسیقی فلامنکو استفاده میشود. موسیقی فلامنکو شامل تکنیک‌های خاصی مانند راستا (rasgueado) و پیکادو است که بر پایه ریتم‌ها و تکنیک‌های کوبشی و پرانرژی اجرا میشود.
آموزش موسیقی: به دلیل لطافت سیم‌ها و راحتی در نواختن، گیتار کلاسیک یکی از محبوب‌ترین سازها برای آموزش موسیقی به مبتدیان و کودکان است. بسیاری از مدارس موسیقی و مراکز آموزشی از این نوع گیتار برای آموزش پایه‌ای تکنیک‌ها و اصول نواختن گیتار استفاده میکنند.
نوازندگان معروف گیتار کلاسیک
آندرس سگوویا: این نوازنده اسپانیایی یکی از برجسته‌ترین نوازندگان گیتار کلاسیک است که به توسعه و جهانی‌سازی گیتار کلاسیک کمک شایانی کرد. سگوویا گیتار را به عنوان یک ساز کلاسیک در سطح بین‌المللی معرفی کرد و کنسرت‌های زیادی در سراسر جهان برگزار کرد.
فرانسیسکو تارگا: تارگا آهنگساز و نوازنده اسپانیایی بود که سبک جدیدی در نواختن گیتار کلاسیک ایجاد کرد. او قطعات برجسته‌ای مانند “Recuerdos de la Alhambra” و “Capricho Árabe” را نوشت که همچنان جزء آثار مرجع گیتار کلاسیک محسوب میشوند.
گیتار کلاسیک همچنان یکی از سازهای محبوب و پرکاربرد در موسیقی است که به نوازندگان اجازه میدهد با لطافت و دقت بالا قطعات زیبا و پیچیده‌ای را اجرا کنند. این گیتار برای کسانی که به موسیقی کلاسیک، فلامنکو و سبک‌های دقیق و ملایم علاقه دارند، انتخاب ایده‌آلی است.
گیتار آکوستیک (Acoustic Guitar)
گیتار آکوستیک بسیار شبیه به گیتار کلاسیک است، اما دارای سیم‌های فلزی است که صدای تیزتر و بلندتری ایجاد میکند. این گیتار در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله پاپ، بلوز، و فولک بسیار محبوب است.
ویژگی‌ها: بدنه چوبی و سیم‌های فلزی که صدایی بلند و شفاف تولید میکنند. این گیتار معمولاً فاقد پیکاپ و تقویت‌کننده داخلی است.
کاربردها: مناسب برای سبک‌های مختلفی همچون پاپ، بلوز، فولک و کانتری.
گیتار ۱۲ سیمی: نوعی از گیتار آکوستیک که دارای ۱۲ سیم است و صدای غنی‌تر و متفاوتی ایجاد میکند.
گیتار رزونانس (Resonator Guitar): دارای بدنه‌ای با صفحه فلزی است که صدای بلند و خاصی تولید میکند، معمولاً در بلوز و کانتری استفاده میشود.
گیتار آکوستی نوعی گیتار است که صدای خود را بدون نیاز به تجهیزات الکتریکی تولید میکند و به دلیل صدای بلند و شفافش در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله پاپ، بلوز، راک و فولک بسیار محبوب است. این گیتار، برخلاف گیتار کلاسیک، دارای سیم‌های فلزی است که صدای تیزتر و پرطنینی را ایجاد میکنند.
سیم‌های فلزی: گیتار آکوستیک دارای سیم‌های فلزی است که صدایی شفاف، بلند و زنگ‌مانند تولید میکنند. سیم‌های فلزی باعث افزایش قدرت و بلندی صدا میشوند و برای سبک‌های موسیقی مدرن مناسب‌اند.
بدنه بزرگ و چوبی: گیتار آکوستیک دارای بدنه‌ای بزرگ است که به تقویت صدای تولید شده کمک میکند. چوب‌های مرغوبی مانند صنوبر، ماهون و افرا برای ساخت بدنه این گیتار استفاده میشوند که هر کدام روی طنین و کیفیت صدا تأثیر دارند.
حجم صدای بالا: گیتار آکوستیک برای اجراهای انفرادی و گروهی طراحی شده و میتواند بدون نیاز به تقویت‌کننده الکتریکی صدای قابل قبولی را برای شنونده فراهم کند.
گیتار دِرِدنات (Dreadnought): یکی از محبوب‌ترین انواع گیتار آکوستیک با بدنه‌ای بزرگ و صدای عمیق. این نوع گیتار بیشتر در سبک‌های کانتری و فولک استفاده میشود.
گیتار ۱۲ سیمی: این نوع گیتار آکوستیک دارای ۱۲ سیم است که به صورت جفت‌بندی شده قرار گرفته‌اند و صدای غنی‌تر و پرحجم‌تری تولید میکنند.
گیتار رزونانس (Resonator Guitar): این نوع گیتار دارای صفحه فلزی در بدنه خود است که صدای خاص و بلندتری تولید میکند و در سبک‌های بلوز و کانتری استفاده میشود.
گیتار آکوستیک به شکل مدرن خود در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی توسعه یافت. در ابتدا، این گیتار در سبک‌های موسیقی محلی مانند کانتری و فولک در ایالات متحده محبوب شد و سپس به سرعت در سایر سبک‌های موسیقی نیز جایگاه پیدا کرد. شرکت‌هایی مانند مارتین و گیبسون به تولید گیتارهای آکوستیک با طراحی‌های نوآورانه و کیفیت بالا پرداخته و به توسعه این نوع گیتار کمک شایانی کردند.
موسیقی پاپ و راک: گیتار آکوستیک در سبک‌های پاپ و راک بسیار محبوب است. بسیاری از آهنگ‌های راک و پاپ دارای ملودی‌های گیتار آکوستیک هستند که به قطعات طراوت و جذابیت خاصی میبخشند.
بلوز: گیتار آکوستیک، به ویژه نوع رزونانس، در سبک بلوز کاربرد زیادی دارد. صدای زنگ‌مانند و تیز این گیتار به نوازندگان بلوز اجازه میدهد تا ملودی‌های احساسی و ریتمیک بلوز را اجرا کنند.
فولک و کانتری: این سبک‌ها به شدت با گیتار آکوستیک پیوند خورده‌اند. صدای طبیعی و خالص گیتار آکوستیک در فولک و کانتری محبوبیت ویژه‌ای دارد و برای اجرای آهنگ‌های ساده و مبتنی بر ملودی عالی است.
اجراهای انفرادی و خیابانی: گیتار آکوستیک به دلیل قابلیت تولید صدای بلند و واضح، برای اجراهای خیابانی و انفرادی مناسب است. نوازندگان میتوانند بدون نیاز به تقویت‌کننده الکتریکی در محیط‌های باز به اجرای موسیقی بپردازند.
باب دیلن: یکی از مشهورترین خوانندگان و نوازندگان گیتار آکوستیک در سبک فولک که توانست با گیتار آکوستیک به خلق آهنگ‌های ماندگاری بپردازد.
اریک کلپتون: این نوازنده برجسته بریتانیایی با استفاده از گیتار آکوستیک، آهنگ‌های معروفی در سبک بلوز و راک اجرا کرده و به یکی از چهره‌های برجسته گیتار آکوستیک تبدیل شده است.
جان دنور: خواننده و نوازنده آمریکایی که با گیتار آکوستیک خود به محبوبیت زیادی در سبک‌های پاپ و کانتری دست یافت.
قابلیت حمل آسان: گیتار آکوستیک نیازی به آمپلی‌فایر یا تجهیزات جانبی ندارد و همین امر باعث میشود که برای اجراهای انفرادی، خیابانی و خانگی گزینه مناسبی باشد.
تنوع در سبک‌های موسیقی: این گیتار میتواند در سبک‌های متنوعی از جمله راک، پاپ، کانتری، فولک و بلوز استفاده شود و برای نوازندگانی که به تنوع در سبک‌های موسیقی علاقه دارند، ایده‌آل است.
سهولت یادگیری: بسیاری از مبتدیان یادگیری گیتار را با گیتار آکوستیک شروع میکنند، زیرا سیم‌های فلزی آن‌ها قابلیت تولید صدای بیشتری نسبت به سیم‌های نایلونی گیتار کلاسیک دارند و از این رو، تمرین‌های اولیه ساده‌تر و لذت‌بخش‌تر میشوند.
گیتار آکوستیک به دلیل صدای طبیعی و انعطاف‌پذیری در اجراهای مختلف موسیقی، به یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین سازها در جهان تبدیل شده است. این گیتار برای کسانی که به دنبال صدای زنده و شفافی در موسیقی خود هستند و میخواهند ملودی‌های ساده و آهنگین را بنوازند، انتخاب ایده‌آلی است.
گیتار فلامنکو (Flamenco Guitar)
گیتار فلامنکو، گونه‌ای از گیتار کلاسیک است که مخصوص نواختن موسیقی فلامنکو، که در اسپانیا بسیار رایج است، ساخته شده است. این گیتار نسبت به گیتار کلاسیک صدایی تیزتر و رساتر تولید میکند.
ویژگی‌ها: سیم‌های نایلونی، بدنه نازک‌تر و سبک‌تر برای ایجاد صدای شفاف و برجسته در ساخت آن از چوب‌هایی مانند سرو و صنوبر استفاده میشود.
کاربردها: به طور خاص برای اجرای موسیقی فلامنکو و تکنیک‌های خاصی مثل راستا و تریمولو استفاده میشود.
نوازندگان معروف: پاکو د لوسیا یکی از نوازندگان برجسته این نوع گیتار است.
گیتار فلامنکو نوعی گیتار آکوستیک است که به طور خاص برای نواختن موسیقی فلامنکو در اسپانیا طراحی شده است. این نوع گیتار دارای ساختار و ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را برای تکنیک‌ها و ریتم‌های پرانرژی و سریع موسیقی فلامنکو مناسب میسازد. صدای گیتار فلامنکو معمولاً تیزتر و برجسته‌تر از گیتار کلاسیک است و برای اجرای تکنیک‌های خاص این سبک ایده‌آل است.
بدنه سبک و نازک‌تر: گیتار فلامنکو نسبت به گیتار کلاسیک دارای بدنه‌ای سبک‌تر و نازک‌تر است که به آن صدای تیزتر و برجسته‌تری میدهد. این ویژگی به نوازنده اجازه میدهد تا به راحتی تکنیک‌های سریع و پرقدرت را اجرا کند.
چوب‌های خاص: چوب‌های مورد استفاده در گیتار فلامنکو معمولاً شامل صنوبر یا سرو برای صفحه بالا و سرو یا چوب گلابی برای صفحه پشتی و کناره‌ها هستند. این چوب‌ها صدای شفاف‌تر و تیزتری را ایجاد میکنند.
پیک‌گارد (Golpeador): گیتار فلامنکو دارای یک صفحه محافظ (پیک‌گارد) به نام “گولپه‌ادور” است که روی بدنه قرار میگیرد و از گیتار در برابر ضربات محکم محافظت میکند. نوازندگان فلامنکو با استفاده از تکنیک‌های کوبشی (راستا) به بدنه گیتار ضربه میزنند و گولپه‌ادور از آسیب‌دیدگی بدنه جلوگیری میکند.
سیم‌های نایلونی و تنظیم پایین‌تر: گیتار فلامنکو دارای سیم‌های نایلونی است، اما معمولاً تنظیم سیم‌ها به گونه‌ای است که نوازنده بتواند صدای بلندتر و کوبنده‌تری ایجاد کند. تنظیم پایین‌تر باعث میشود که سیم‌ها به صفحه نزدیک‌تر باشند و نوازندگان بتوانند تکنیک‌های پیچیده را راحت‌تر اجرا کنند.
موسیقی فلامنکو به همراه گیتار فلامنکو در اسپانیا، به ویژه در منطقه آندلس، توسعه یافت. این سبک موسیقی که با فرهنگ مردم اسپانیا پیوند دارد، از ترکیب عناصر موسیقی عربی، یهودی و کولی‌ها به وجود آمده و به یکی از نمادهای اصلی فرهنگ اسپانیا تبدیل شده است. گیتار فلامنکو به عنوان ساز اصلی این سبک، در قرن ۱۹ به شکل مدرن خود رسید و به تدریج توسط نوازندگان بزرگی مانند پاکو د لوسیا و ویسنته آمیگو به شهرت جهانی دست یافت.
موسیقی فلامنکو: گیتار فلامنکو به طور خاص برای اجرای موسیقی فلامنکو طراحی شده است. این سبک موسیقی شامل تکنیک‌های خاصی مانند راستا (ضربه زدن با انگشتان به بدنه)، تریمولو، پیکادو و آلبورئا (گلیساندو) است که به کمک گیتار فلامنکو به بهترین نحو اجرا میشوند.
همراهی با آواز و رقص: موسیقی فلامنکو شامل سه عنصر اصلی گیتار، آواز و رقص است و گیتار فلامنکو نقش همراهی و پشتیبانی از آواز و رقص را دارد. نوازندگان فلامنکو با استفاده از ریتم‌های سریع و تکنیک‌های کوبشی، به ایجاد یک فضای پرانرژی و هیجانی کمک میکنند.
تکنیک‌های خاص:
راستا (Rasgueado): یکی از معروف‌ترین تکنیک‌های فلامنکو که شامل ضربه زدن سریع و متوالی به سیم‌ها با انگشتان دست راست است. این تکنیک صدای تیز و کوبنده‌ای ایجاد میکند و به اجرای ریتم‌های پرقدرت کمک میکند.
پیکادو (Picado): تکنیکی که شامل نواختن سریع و پشت سر هم نت‌ها با انگشتان دست راست است و برای اجرای ملودی‌های زنده و پرانرژی استفاده میشود.
گولپه (Golpe): ضربه زدن به صفحه گیتار با انگشتان دست راست که به همراهی با ریتم و افزایش هیجان موسیقی کمک میکند.
آلبورئا (Alzapúa): تکنیکی که شامل کشیدن و ضربه زدن به سیم‌ها با انگشت شست است و برای اجرای نت‌های بیس و تولید صدای کوبنده استفاده میشود.
نوازندگان مشهور گیتار فلامنکو
پاکو د لوسیا: پاکو د لوسیا یکی از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین نوازندگان گیتار فلامنکو است. او با سبک نواختن خاص خود و استفاده از تکنیک‌های پیچیده، موسیقی فلامنکو را به سطح جهانی ارتقا داد.
ویسنته آمیگو: یکی دیگر از نوازندگان بزرگ گیتار فلامنکو که توانسته است موسیقی فلامنکو را با موسیقی مدرن تلفیق کرده و سبک جدیدی خلق کند.
کامارون دی لا ایزلا: هرچند کامارون به عنوان خواننده شناخته میشود، اما همکاری او با نوازندگان فلامنکو مانند پاکو د لوسیا باعث تحول موسیقی فلامنکو شد.
تفاوت‌های گیتار فلامنکو و گیتار کلاسیک
گیتار فلامنکو در ظاهر به گیتار کلاسیک شبیه است، اما تفاوت‌های مهمی در ساختار و ویژگی‌های آن وجود دارد که آن را برای موسیقی فلامنکو مناسب میسازد.
بدنه نازک‌تر و سبک‌تر: بدنه سبک‌تر باعث تولید صدای تیزتر و روشن‌تر میشود.
چوب‌های متفاوت: چوب‌های استفاده شده در گیتار فلامنکو مانند سرو و صنوبر، صدای شفاف‌تر و زنده‌تری ایجاد میکنند.
گولپه‌ادور (پیک‌گارد): این قطعه در گیتار کلاسیک وجود ندارد و برای محافظت از بدنه گیتار فلامنکو در برابر ضربات دست طراحی شده است.
توانایی اجرای تکنیک‌های پیچیده: گیتار فلامنکو به نوازنده اجازه میدهد تا تکنیک‌های خاص و پیچیده فلامنکو را با دقت بالا اجرا کند.
صدای زنده و کوبنده: این گیتار صدایی تیز و برجسته دارد که مناسب برای ریتم‌ها و ملودی‌های پرانرژی موسیقی فلامنکو است.
همراهی با آواز و رقص: گیتار فلامنکو به دلیل صدای قوی و زنده خود برای همراهی با آواز و رقص فلامنکو بسیار مناسب است و به تکمیل اجرا کمک میکند.
گیتار فلامنکو با ساختار ویژه و توانایی اجرای تکنیک‌های خاص، به یکی از نمادهای موسیقی اسپانیا و به ویژه موسیقی فلامنکو تبدیل شده است. این گیتار برای نوازندگانی که به دنبال اجرای ریتم‌های سریع و پرقدرت هستند و میخواهند تکنیک‌های خاص و جذاب فلامنکو را اجرا کنند، انتخابی بی‌نظیر است.
گیتار الکتریک (Electric Guitar)
گیتار الکتریک یکی از محبوب‌ترین انواع گیتار در موسیقی مدرن است. این نوع گیتار به جای تولید صدا از طریق بدنه، به کمک پیکاپ‌های الکتریکی و آمپلی‌فایر صدا تولید میکند. گیتار الکتریک به نوازندگان این امکان را میدهد تا از افکت‌های مختلفی استفاده کنند و صدای متفاوتی تولید کنند.
ویژگی‌ها: دارای بدنه‌ای باریک و معمولاً بدون فضای خالی برای تقویت صدا به صورت آکوستیک. این گیتار با استفاده از پیکاپ‌های الکتریکی و آمپلی‌فایر صدا تولید میکند.
کاربردها: در سبک‌های راک، جز، بلوز، متال و پاپ بسیار محبوب است.
نوازندگان معروف: جیمی هندریکس، اریک کلپتون و ادی ون هیلن از نوازندگان مشهور گیتار الکتریک هستند.گیتار نیمه آکوستیک (Semi-Acoustic Guitar): ترکیبی از گیتار آکوستیک و الکتریک است که هم صدا را به صورت آکوستیک تولید میکند و هم قابلیت تقویت شدن از طریق پیکاپ‌ها را دارد.
گیتار هالو بادی (Hollow Body Guitar): دارای بدنه‌ای با فضای داخلی خالی است که صدایی شبیه به گیتار آکوستیک و الکتریک تولید میکند و در سبک‌های جز و بلوز بسیار محبوب است.
معرفی و کاربردهای گیتار الکتریک
گیتار الکتریک نوعی گیتار است که صدای آن توسط پیکاپ‌های الکتریکی و به کمک تقویت‌کننده‌ها (آمپلی‌فایر) تولید میشود. برخلاف گیتارهای آکوستیک و کلاسیک که صدای خود را به صورت آکوستیک تقویت میکنند، گیتار الکتریک از سیستم‌های الکترومغناطیسی برای تولید صدا استفاده میکند. این ساز به دلیل امکان استفاده از افکت‌های متنوع و صداهای منحصر به فرد، در سبک‌های مختلفی مانند راک، بلوز، جز و متال محبوبیت زیادی دارد.
ویژگی‌های گیتار الکتریک
بدنه توپر و بدون فضای خالی: بیشتر گیتارهای الکتریک دارای بدنه‌ای توپر (Solid Body) هستند که به کاهش بازتاب صدا و کنترل بهتر آن کمک میکند. به دلیل عدم نیاز به تقویت آکوستیک صدا، بدنه‌ی گیتار الکتریک معمولاً نازک‌تر و کوچک‌تر از گیتار آکوستیک است.
پیکاپ‌های الکتریکی: پیکاپ‌ها قطعاتی مغناطیسی در زیر سیم‌ها هستند که ارتعاشات سیم‌ها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل میکنند. این سیگنال‌ها توسط آمپلی‌فایر تقویت شده و به صدا تبدیل میشوند. انواع مختلفی از پیکاپ‌ها وجود دارند:
پیکاپ تک سیم (Single Coil): صدایی شفاف و پرطنین تولید میکند و بیشتر در سبک‌های بلوز و راک کلاسیک استفاده میشود.
پیکاپ دو سیم (Humbucker): این نوع پیکاپ صدای گرم‌تر و قوی‌تری ایجاد میکند و در سبک‌های هارد راک و متال بسیار محبوب است.
تنظیمات صوتی و افکت‌ها: گیتار الکتریک قابلیت استفاده از افکت‌های متنوعی مانند دیستورشن، اکو، فازر، کورس و فلنجر را دارد که به نوازندگان اجازه میدهد تا صداهای خلاقانه و منحصر به فردی ایجاد کنند.
آمپلی‌فایر: صدای گیتار الکتریک بدون آمپلی‌فایر بسیار کم‌حجم است، بنابراین برای شنیده شدن به یک آمپلی‌فایر نیاز دارد. آمپلی‌فایرها به نوازندگان این امکان را میدهند تا حجم و تن صدای گیتار را تنظیم کنند.
انواع گیتار الکتریک
گیتار توپر (Solid Body): گیتارهایی با بدنه توپر که بیشتر برای سبک‌های راک، متال و بلوز استفاده میشوند. این نوع گیتار کنترل بالاتری روی صدا دارد.
گیتار نیمه توخالی (Semi-Hollow Body): این نوع گیتار دارای فضای داخلی خالی است و صدایی شبیه به گیتار آکوستیک تولید میکند، اما همچنان از پیکاپ و تقویت‌کننده الکتریکی استفاده میکند. در سبک‌های جز و بلوز محبوب است.
گیتار توخالی (Hollow Body): بدنه این گیتارها کاملاً توخالی است و صدای گرم و پرطنینی تولید میکنند. گیتارهای توخالی در سبک‌های جز و بلوز محبوب هستند.
تاریخچه گیتار الکتریک
اولین گیتار الکتریک در دهه ۱۹۳۰ ساخته شد. لئو فندر و لس پال از پیشگامان تولید گیتارهای الکتریک بودند. فندر با تولید مدل تلکستر (Telecaster) و استرتوکستر (Stratocaster) و لس پال با همکاری شرکت گیبسون به تولید یکی از محبوب‌ترین مدل‌های گیتار الکتریک به نام گیبسون لس پال پرداختند. این گیتارها تأثیر بزرگی بر موسیقی مدرن گذاشتند و به سرعت در بین نوازندگان مشهور موسیقی راک و بلوز محبوب شدند.
کاربردهای گیتار الکتریک
موسیقی راک و متال: گیتار الکتریک به دلیل قابلیت ایجاد صدای قدرتمند و دیستورشن در سبک‌های راک و متال بسیار محبوب است. بسیاری از آهنگ‌های راک و متال با صدای گیتار الکتریک شروع میشوند و این ساز به یکی از ارکان اصلی این سبک‌ها تبدیل شده است.
بلوز: در سبک بلوز، گیتار الکتریک به نوازندگان این امکان را میدهد تا احساسات و عواطف عمیق خود را از طریق تکنیک‌هایی مانند بندینگ و اسلاید نشان دهند. صدای گرم و منحصر به فرد گیتار الکتریک به قطعات بلوز جذابیت بیشتری میبخشد.
جز: گیتار الکتریک در سبک جز برای اجرای ملودی‌های پیچیده و بداهه‌نوازی استفاده میشود. گیتارهای توخالی و نیمه‌توخالی به دلیل صدای گرم و بیس بیشتر، در بین نوازندگان جز محبوبیت دارند.
موسیقی پاپ و فانک: در این سبک‌ها، گیتار الکتریک بیشتر برای ایجاد ریتم‌های جذاب و تکرارشونده به کار میرود. صدای زنگ‌مانند و ریتمیک گیتار الکتریک به جذابیت آهنگ‌های پاپ و فانک می‌افزاید.
تکنیک‌های خاص گیتار الکتریک
دیستورشن (Distortion): دیستورشن یکی از مهم‌ترین افکت‌های گیتار الکتریک است که صدای تیز و خشن تولید میکند و در سبک‌های راک و متال بسیار کاربرد دارد.
واوا (Wah-Wah): این افکت با تغییر فرکانس صدا، به صدای گیتار حالتی شبیه به حرف “وا” میدهد و در بسیاری از آهنگ‌های بلوز و راک استفاده میشود.
بندینگ (Bending): تکنیکی که در آن نوازنده سیم گیتار را میکشد تا نت بالاتری تولید کند و برای ایجاد حس و عمق بیشتر به کار میرود.
تپینگ (Tapping): این تکنیک شامل ضربه زدن به سیم‌ها با انگشتان دست راست است و برای نواختن نت‌های سریع و پی‌درپی در سبک‌های متال و راک استفاده میشود.
هارمونیک طبیعی و مصنوعی (Natural & Artificial Harmonics): این تکنیک شامل ایجاد صدای هارمونیک به وسیله لمس سیم‌ها و ایجاد صدای بالاتر از نت معمولی است. نوازندگان راک و متال برای ایجاد صداهای منحصر به فرد از این تکنیک بهره میبرند.
نوازندگان مشهور گیتار الکتریک
جیمی هندریکس: هندریکس یکی از تأثیرگذارترین نوازندگان گیتار الکتریک در تاریخ موسیقی راک بود و توانست با استفاده از افکت‌ها و تکنیک‌های خاص، صدای منحصر به فردی ایجاد کند.
اریک کلپتون: نوازنده بریتانیایی که با سبک‌های بلوز و راک به شهرت رسید و به عنوان یکی از بهترین نوازندگان گیتار الکتریک شناخته میشود.
ادی ون هیلن: یکی از پیشگامان استفاده از تکنیک‌های تپینگ و هارمونیک مصنوعی که سبک نوازندگی متال را تغییر داد.
کارلوس سانتانا: نوازنده‌ای با سبک خاص خود که توانست گیتار الکتریک را با موسیقی لاتین تلفیق کند و قطعات ماندگاری خلق کند.
مزایای گیتار الکتریک
تنوع صوتی و قابلیت شخصی‌سازی: گیتار الکتریک به نوازندگان امکان میدهد تا با استفاده از افکت‌ها و آمپلی‌فایرها صداهای متنوعی ایجاد کنند و به راحتی صدای گیتار خود را شخصی‌سازی کنند.
توانایی اجرای تکنیک‌های پیشرفته: گیتار الکتریک برای اجرای تکنیک‌های سریع و پیچیده‌ای مانند تپینگ، اسلاید و بندینگ بسیار مناسب است.
جذابیت و قدرت در اجراهای زنده: صدای بلند و قدرتمند گیتار الکتریک باعث میشود که در کنسرت‌ها و اجراهای زنده، حضور قوی و برجسته‌ای داشته باشد.
گیتار الکتریک به دلیل تنوع صوتی و امکاناتی که برای شخصی‌سازی صدا در اختیار نوازندگان قرار میدهد، به یکی از محبوب‌ترین سازهای موسیقی مدرن تبدیل شده است. این ساز با بهره‌گیری از پیکاپ‌های الکتریکی و افکت‌های متنوع، صدایی قدرتمند و متمایز ایجاد میکند که میتواند احساسات عمیق و انرژی موسیقی را به خوبی به مخاطب منتقل کند.
نوازندگان گیتار الکتریک در سبک‌های مختلف از جمله راک، متال، بلوز و جز، با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیچیده مانند دیستورشن، تپینگ، بندینگ و افکت‌هایی همچون واوا، توانسته‌اند تنوع صوتی گسترده‌ای ایجاد کنند و آثار هنری منحصربه‌فردی خلق کنند. این گیتار به نوازندگان اجازه میدهد تا از یک سو، به خلق صدای‌های خشن و پرقدرت بپردازند و از سوی دیگر، ملودی‌های آرام و ملایم‌تری را نیز اجرا کنند. همین ویژگی‌ها است که گیتار الکتریک را به انتخاب ایده‌آلی برای هنرمندانی که به دنبال بیان احساسات و نوآوری در موسیقی هستند، تبدیل کرده است.
در دنیای امروز موسیقی، گیتار الکتریک به عنوان یک ابزار بیانگر و تأثیرگذار، جایگاه خاصی دارد و هنرمندان با استفاده از قابلیت‌های صوتی و اجرایی آن، مرزهای جدیدی در خلاقیت موسیقایی ایجاد کرده‌اند و همچنان این ساز، مسیرهای جدیدی برای تولید و کشف صداهای تازه پیش روی نوازندگان قرار میدهد.
گیتار بیس (Bass Guitar)
گیتار بیس یکی از سازهای مهم در گروه‌های موسیقی است که صدایی بم و عمیق تولید میکند و نقش پشتیبانی در گروه‌های موسیقی دارد. گیتار بیس معمولاً دارای چهار سیم است که به تنظیمات صوتی پایین تنظیم میشوند.
ویژگی‌ها: بدنه و دسته بلندتر نسبت به گیتارهای دیگر، دارای سیم‌های ضخیم‌تر و صدای بم.
کاربردها: بیشتر در سبک‌های راک، جز، پاپ و فانک به عنوان ساز پشتیبانی برای ایجاد ریتم و ساختار آهنگ به کار میرود.
نوازندگان معروف: پال مک‌کارتنی، جاکو پاستوریوس و استینگ از نوازندگان برجسته گیتار بیس هستند.
اگر شما هم عادت دارید که هر روز به موسیقی گوش دهید پیشنهاد ما به شما هدفون جی بی ال مدل Tune 770NC و هدفون سونی مدل WH-1000XM4 میباشد.
معرفی و کاربردهای گیتار بیس
گیتار بیس (Bass Guitar) نوعی گیتار الکتریک یا آکوستیک است که صدای بم و عمیق تولید میکند و برای ایجاد ریتم و هماهنگی در گروه‌های موسیقی به کار میرود. برخلاف گیتار الکتریک یا آکوستیک معمولی که بر روی نت‌ها و ملودی‌ها تمرکز دارد، گیتار بیس با ایجاد پایه‌های ریتمیک و هماهنگی با درام، نقش پشتیبان در گروه‌های موسیقی دارد و به ایجاد حس هماهنگی در قطعات کمک میکند.
ویژگی‌های گیتار بیس
تعداد سیم‌ها: گیتار بیس معمولاً دارای چهار سیم است که به نت‌های بم‌تر تنظیم میشوند. این چهار سیم به ترتیب از بم‌ترین به زیرترین نت‌های E، A، D و G هستند. گیتارهای بیس پنج و شش سیمی نیز وجود دارند که به نوازندگان امکان ایجاد تنوع صوتی بیشتری میدهند.
بدنه و دسته بلندتر: بدنه و دسته گیتار بیس نسبت به گیتار الکتریک معمولی بزرگ‌تر و طولانی‌تر است تا سیم‌های بلندتر و ضخیم‌تری داشته باشد و بتواند صدای بم و عمیق‌تری ایجاد کند.
پیکاپ‌ها: گیتار بیس دارای پیکاپ‌های الکتریکی مخصوصی است که ارتعاشات سیم‌های ضخیم را به سیگنال الکتریکی تبدیل کرده و سپس توسط آمپلی‌فایر تقویت میشود. انواع مختلفی از پیکاپ‌ها در گیتار بیس وجود دارند، مانند پیکاپ اسپلیت و پیکاپ هامباکر که هر کدام صدای متفاوتی ایجاد میکنند.
افکت‌های خاص: گیتار بیس نیز مانند گیتار الکتریک میتواند از افکت‌هایی مانند کورس، دیستورشن، اکتاو و کمپرسور استفاده کند که به تنوع صدای آن کمک میکند و به نوازنده اجازه میدهد تا صدای متفاوت و منحصر به فردی تولید کند.
تاریخچه گیتار بیس
اولین گیتار بیس الکتریک توسط لئو فندر در دهه ۱۹۵۰ ساخته شد و با نام پریسیژن بیس (Precision Bass) به بازار عرضه شد. پریسیژن بیس به سرعت محبوبیت زیادی پیدا کرد و استاندارد جدیدی برای گیتار بیس ایجاد کرد. پیش از آن، گیتارهای بیس آکوستیک که با نام “کنتربیس” شناخته میشدند در ارکسترها و گروه‌های موسیقی استفاده میشدند، اما گیتار بیس الکتریک به دلیل راحتی در حمل و صدای قوی‌تر به یکی از سازهای مهم در موسیقی مدرن تبدیل شد.
انواع گیتار بیس
گیتار بیس چهار سیم: رایج‌ترین نوع گیتار بیس که دارای چهار سیم است و برای سبک‌های مختلف موسیقی از جمله راک، بلوز، فانک و جز مناسب است.
گیتار بیس پنج سیم: این گیتار دارای یک سیم اضافه است که معمولاً به نت‌های بم‌تر (معمولاً نت B) اختصاص دارد و به نوازنده امکان تولید صدای بم‌تر را میدهد، که به ویژه در سبک‌های متال و جز محبوب است.
گیتار بیس شش سیم: علاوه بر سیم اضافی بم، یک سیم زیرتر (معمولاً نت C) نیز به این نوع گیتار اضافه میشود که به نوازندگان حرفه‌ای امکان تولید گستره صوتی بیشتری میدهد و معمولاً در سبک‌های جز و فیوژن به کار میرود.
گیتار بیس آکوستیک: این گیتار بیس صدایی طبیعی‌تر و آکوستیک‌تر تولید میکند و در سبک‌های موسیقی آکوستیک، فولک و کانتری استفاده میشود. گیتار بیس آکوستیک از بدنه‌ای توخالی بهره میبرد که به تقویت صدای طبیعی ساز کمک میکند.
کاربردهای گیتار بیس
ایجاد پایه ریتمیک: یکی از اصلی‌ترین نقش‌های گیتار بیس ایجاد پایه و هماهنگی با درام است. گیتار بیس با ایجاد ریتم‌های بم و تکرارشونده، ساختار ریتمیک آهنگ را پشتیبانی میکند.
پشتیبانی از هارمونی: گیتار بیس با اجرای نت‌های پایه هر آکورد، به حفظ هارمونی آهنگ کمک میکند و به نوازندگان دیگر اجازه میدهد تا آزادانه به اجرای ملودی‌ها و ریتم‌ها بپردازند.
افزایش عمق و حجم صدا: گیتار بیس به دلیل صدای بم و عمیقی که تولید میکند، به آهنگ حس و حال بیشتری میبخشد و حجم صدا را در اجراهای زنده و استودیویی افزایش میدهد.
سبک‌های موسیقی و گیتار بیس
راک و متال: در این سبک‌ها، گیتار بیس نقش پررنگی در ایجاد ریتم و پشتیبانی از سازهای دیگر دارد. در موسیقی متال به خصوص، گیتار بیس با قدرت و شدت بیشتری نواخته میشود و گاهی از افکت‌های دیستورشن برای تولید صدای خشن‌تر استفاده میکند.
جز: در موسیقی جز، گیتار بیس به نوازندگان امکان بداهه‌نوازی و اجرای ملودی‌های پیچیده را میدهد. گیتار بیس شش سیم در سبک جز محبوب است و به نوازنده امکان تولید صدای متنوع و غنی را میدهد.
فانک: در سبک فانک، گیتار بیس نقشی اساسی در ایجاد ریتم‌های تند و پویا دارد و از تکنیک‌های خاصی مانند اسلپینگ و پاپینگ استفاده میشود تا صدای بیس زنده‌تر و قوی‌تر به گوش برسد.
بلوز و بلوز راک: گیتار بیس در این سبک‌ها به عنوان پشتیبان گیتار الکتریک عمل میکند و با ایجاد بیس‌لاین‌های روان و تکرارشونده، به همراهی با ملودی اصلی و ایجاد حس عمیق در آهنگ کمک میکند.
تکنیک‌های خاص در گیتار بیس
اسلپینگ (Slapping): یکی از تکنیک‌های محبوب گیتار بیس که در آن نوازنده با ضربه زدن به سیم‌ها صدای قوی و تیز ایجاد میکند. این تکنیک بیشتر در سبک فانک به کار میرود.
پاپینگ (Popping): این تکنیک شامل کشیدن سیم‌ها و رها کردن سریع آن‌ها است که باعث تولید صدای کوبنده و زنده میشود و معمولاً با اسلپینگ ترکیب میشود.
فینگر استایل (Fingerstyle): در این تکنیک، نوازنده با استفاده از انگشتان دست راست، سیم‌ها را به صدا درمی‌آورد که صدای نرم و پویاتری نسبت به استفاده از پیک تولید میکند. این روش بیشتر در سبک‌های جز و بلوز استفاده میشود.
پیک‌نوازی: برخی از نوازندگان گیتار بیس با استفاده از پیک، سیم‌ها را به صدا درمی‌آورند که صدایی تیزتر و متمرکزتر تولید میکند. این تکنیک بیشتر در سبک‌های راک و پانک استفاده میشود.
نوازندگان معروف گیتار بیس
پال مک‌کارتنی: نوازنده بیس گروه بیتلز که با استفاده از سبک نوازندگی خاص خود، به یکی از تأثیرگذارترین نوازندگان بیس در تاریخ موسیقی تبدیل شد.
جاکو پاستوریوس: نوازنده مشهور بیس در سبک جز که با استفاده از تکنیک‌های خاص و بداهه‌نوازی‌های خلاقانه، به یکی از نوآوران بزرگ گیتار بیس تبدیل شد.
استینگ: خواننده و نوازنده بیس گروه پلیس که سبک منحصربه‌فرد خود را در گیتار بیس به نمایش گذاشته و به عنوان یک نوازنده تأثیرگذار شناخته میشود.
مزایای گیتار بیس
نقش حیاتی در ساختار موسیقی: گیتار بیس به عنوان پشتیبان و پایه ریتم و هارمونی در آهنگ‌ها عمل میکند و نقش مهمی در یکپارچگی ساختار موسیقی ایفا میکند.
قابلیت استفاده در سبک‌های متنوع: گیتار بیس در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله راک، جز، فانک، بلوز و متال کاربرد دارد و میتواند به راحتی با سازهای دیگر ترکیب شود.
امکان اجرای تکنیک‌های خاص: تکنیک‌های خاصی مانند اسلپینگ، پاپینگ و فینگر استایل به نوازندگان اجازه میدهد تا به خلاقیت بیشتری در نواختن بپردازند.
گیتار ۱۲ سیمی (Twelve-String Guitar)
گیتار ۱۲ سیمی نوعی گیتار آکوستیک یا الکتریک است که دارای ۱۲ سیم به جای شش سیم است. سیم‌ها به صورت جفت‌بندی‌شده تنظیم میشوند و صدایی غنی‌تر و خاص تولید میکنند.
ویژگی‌ها: دارای ۱۲ سیم که در واقع به صورت شش جفت سیم تنظیم شده‌اند و هر جفت از یک سیم اصلی و یک سیم هارمونیک تشکیل میشود.
کاربردها: بیشتر در سبک‌های فولک و کانتری استفاده میشود و صدای زنگ‌مانندی ایجاد میکند.
نوازندگان معروف: راجر مک‌گوین و جیمی پیج از نوازندگان شناخته شده این نوع گیتار هستند.
گیتار رزونانس یا دوبرو (Resonator Guitar)
گیتار رزونانس یا دوبرو نوعی گیتار آکوستیک است که به جای صفحه چوبی از یک صفحه فلزی یا مخروطی استفاده میکند. این گیتار صدای بلند و خاصی تولید میکند و اغلب در موسیقی بلوز و کانتری استفاده میشود.
ویژگی‌ها: دارای صفحه رزونانس فلزی که صدا را با استفاده از ارتعاشات فلزی تقویت میکند. این گیتار معمولاً با اسلاید نواخته میشود.
کاربردها: بیشتر در بلوز، کانتری و بلوگراس استفاده میشود.
نوازندگان معروف: رابرت جانسون و راوری گالاگر از نوازندگان مشهور این نوع گیتار هستند.
گیتار ۱۲ سیم نوع خاصی از گیتار آکوستیک یا الکتریک است که به جای ۶ سیم معمول، دارای ۱۲ سیم است. سیم‌ها در این گیتار به صورت جفت‌بندی شده تنظیم میشوند، به طوری که هر نت با دو سیم نواخته میشود. این طراحی صدایی غنی، پرطنین و خاص ایجاد میمیکند که آن را از گیتارهای ۶ سیم متمایز میسازد. گیتار ۱۲ سیم بیشتر در سبک‌های فولک، راک، و کانتری استفاده میشود و به دلیل صدای زنگ‌مانند و هارمونیک‌های طبیعی که تولید میکند، به آهنگ‌ها بافت صوتی ویژه‌ای میبخشد.
۱۲ سیم به صورت ۶ جفت: گیتار ۱۲ سیم دارای شش جفت سیم است که هر جفت به نت‌های مشابه تنظیم شده‌اند. جفت‌ها معمولاً شامل یک سیم نازک‌تر و یک سیم ضخیم‌تر هستند. در هر جفت، یکی از سیم‌ها معمولاً به فاصله یک اکتاو پایین‌تر تنظیم شده و صدای پرطنین‌تری ایجاد میکند.
ساختار خاص بدنه و دسته: به دلیل تعداد بیشتر سیم‌ها، دسته گیتار ۱۲ سیم اغلب کمی پهن‌تر از گیتارهای ۶ سیم است تا نوازنده بتواند به راحتی انگشتان خود را روی سیم‌ها قرار دهد. همچنین، ساختار بدنه و چوب‌های استفاده شده به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند فشار و کشش بالای سیم‌ها را تحمل کنند.
هارمونیک‌های غنی و صدای زنگ‌مانند: بافت صوتی گیتار ۱۲ سیم بسیار غنی‌تر از گیتارهای ۶ سیم است. به دلیل جفت‌بندی سیم‌ها و تنظیم اکتاوها، این گیتار صدای زنگ‌مانند و ملودی‌های پرطنین‌تری ایجاد میکند که برای فضاسازی صوتی در آهنگ‌ها بسیار مناسب است.
تاریخچه گیتار ۱۲ سیم
گیتار ۱۲ سیم در اوایل قرن بیستم توسعه یافت و با ورود به موسیقی فولک و بلوز محبوب شد. در دهه ۱۹۶۰، این گیتار به دلیل صدای متمایزش در موسیقی راک و فولک به محبوبیت بیشتری دست یافت و نوازندگانی مانند راجر مک‌گوین از گروه بردز وجیمی پیج از گروه لد زپلین از این ساز در آثار خود استفاده کردند و آن را به بخشی از امضای صوتی خود تبدیل کردند.
فولک و راک کلاسیک: گیتار ۱۲ سیم به ویژه در دهه ۶۰ و ۷۰ در موسیقی فولک و راک کلاسیک بسیار محبوب بود. صدای زنگ مانند و غنی این گیتار به آهنگ‌های فولک و راک بافت صوتی ویژه‌ای میبخشید و در آهنگ‌های معروفی مانند Turn! Turn! Turn!* از گروه بردز شنیده میشود.
کانتری و بلوگراس: در سبک کانتری و بلوگراس نیز گیتار ۱۲ سیم به دلیل صدای پرطنین و طبیعی خود به کار میرود و به آهنگ‌ها حالتی احساسی و رمانتیک میدهد.
استودیو و فضاسازی صوتی: به دلیل بافت صوتی خاص، این گیتار به خوبی در ضبط‌های استودیویی مورد استفاده قرار میگیرد و به آهنگ‌ها عمق و غنای بیشتری میبخشد. در ترکیب با سازهای دیگر نیز به ایجاد هارمونی‌های زیبا کمک میکند.
بافت صوتی غنی و هارمونیک‌های زیبا: گیتار ۱۲ سیم به دلیل ساختار خاص و جفت‌بندی سیم‌ها، صدایی پرهارمونیک و زنگ مانند ایجاد میکند که برای فضاسازی در آهنگ‌ها بسیار مناسب است.
صدای پرطنین و متفاوت: این گیتار نسبت به گیتارهای ۶ سیم، صدایی منحصر به فرد و غنی‌تر تولید میکند که در سبک‌های مختلف به ویژه در فولک، راک و کانتری بسیار جذاب است.
تنوع در سبک‌های موسیقی: گیتار ۱۲ سیم به دلیل توانایی ایجاد صدای منحصر به فرد و پرطنین، در سبک‌های مختلفی از جمله فولک، راک، کانتری و بلوز کاربرد دارد و به نوازندگان امکان میدهد تا صدای جدیدی به آثار خود اضافه کنند.
کشش بالای سیم‌ها و نگهداری: گیتار ۱۲ سیم به دلیل تعداد بالای سیم‌ها و تنظیمات مختلف، کشش زیادی به بدنه وارد میکند که ممکن است به مرور زمان به بدنه و دسته گیتار فشار وارد کند. به همین دلیل، نگهداری و تنظیم این گیتار به مراقبت بیشتری نیاز دارد.
تعمیر و تنظیم پیچیده‌تر: تنظیم و کوک کردن گیتار ۱۲ سیم نسبت به گیتارهای ۶ سیم زمان‌برتر و پیچیده‌تر است و نیاز به تجربه بیشتری دارد.
دشوارتر بودن نواختن: پهنای دسته و تعداد سیم‌ها باعث میشود که نواختن این گیتار برای نوازندگان مبتدی کمی دشوارتر باشد و نیاز به تمرین و تجربه بیشتری داشته باشد.
راجر مک‌گوین: گیتاریست گروه بردز که به دلیل استفاده از گیتار ۱۲ سیم، صدای منحصر به فردی به آثار این گروه بخشید.
جیمی پیج: نوازنده افسانه‌ای گروه لد زپلین که در برخی از آثار معروف خود از گیتار ۱۲ سیم استفاده کرده است، مانند آهنگ Stairway to Heaven.
تام پتی: خواننده و نوازنده آمریکایی که به استفاده از گیتار ۱۲ سیم در بسیاری از آهنگ‌هایش شناخته میشود.
گیتار ۱۲ سیم با صدای زنگ‌مانند و پرهارمونیک خود، به نوازندگان امکان میدهد تا لایه‌های صوتی جدید و متمایزی به آهنگ‌های خود اضافه کنند. این گیتار برای نوازندگانی که به دنبال ایجاد عمق و فضاسازی صوتی در آثار خود هستند، انتخابی منحصربه‌فرد و جذاب است.
این انواع مختلف گیتار، هرکدام صدای مخصوص به خود و کاربردهای خاصی در سبک‌های گوناگون موسیقی دارند. هر یک از این گیتارها به نوازندگان امکان میدهند تا صداها و تکنیک‌های متنوعی را خلق کنند و به همین دلیل، گیتار به یکی از پرکاربردترین و جذاب‌ترین سازها در موسیقی جهان تبدیل شده است. اگر در مورد نوع خاصی از گیتار سوال یا نیاز به توضیح بیشتر دارید، خوشحال میشوم کمک کنم.
گیتار در ایران و خاورمیانه
گیتار در ایران و کشورهای خاورمیانه دارای تاریخچه و جایگاه ویژه‌ای است. با وجود اینکه این ساز در ابتدا متعلق به فرهنگ موسیقی غرب بود، اما به مرور زمان وارد فرهنگ موسیقی ایرانی شد و در کنار سازهای سنتی ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. گیتار در این منطقه با استقبال نوازندگان و علاقه‌مندان موسیقی روبه‌رو شد و به تدریج به یکی از سازهای مهم در موسیقی ایرانی، به ویژه در سبک‌های پاپ و تلفیقی، تبدیل شد.
ورود گیتار به ایران
گیتار در ایران در اوایل قرن بیستم و از طریق ارتباط با فرهنگ موسیقی غرب به این کشور وارد شد. در آغاز، این ساز بیشتر توسط هنرمندان و نوازندگان ایرانی که با موسیقی غربی آشنا بودند، مورد استفاده قرار میگرفت. در دهه‌های بعد، به خصوص در دوره پهلوی، با گسترش ارتباطات فرهنگی ایران با اروپا و آمریکا، گیتار به تدریج در میان طبقات مختلف جامعه ایرانی محبوبیت پیدا کرد.
ورود گیتار به ایران و استفاده از آن در موسیقی، به ویژه در سبک‌های پاپ و مردمی، به گسترش و تکامل موسیقی پاپ ایرانی کمک کرد. نوازندگان و خوانندگان ایرانی به سرعت از قابلیت‌های گیتار برای خلق ملودی‌های نو و جذاب بهره‌برداری کردند و این ساز را در قطعات و آهنگ‌های خود به کار گرفتند.
تطبیق گیتار با موسیقی ایرانی
یکی از جالب‌ترین جنبه‌های ورود گیتار به ایران، تطبیق آن با موسیقی سنتی و محلی ایرانی است. موسیقی ایرانی با ردیف‌ها، مقامات و سیستم خاص خود شناخته میشود و بسیاری از نوازندگان ایرانی سعی کردند تا با استفاده از تکنیک‌های خاص، صدای گیتار را به صداهای سازهای سنتی نزدیک‌تر کنند.
تلفیق با سازهای ایرانی: در برخی از آثار موسیقی ایرانی، گیتار در کنار سازهایی همچون تار، سه‌تار، کمانچه و دف به کار گرفته میشود. این ترکیب به نوازندگان امکان میدهد تا صدای گیتار را با صدای سازهای سنتی تلفیق کنند و قطعاتی بسازند که هم حس و حال موسیقی ایرانی را داشته باشد و هم جذابیت مدرن گیتار را حفظ کند.
استفاده از تکنیک‌های بومی برخی از نوازندگان گیتار در ایران تلاش کرده‌اند تا با استفاده از تکنیک‌هایی مانند ریز، مضراب‌نوازی و دیگر تکنیک‌های موسیقی ایرانی، گیتار را به صدای سازهای سنتی نزدیک کنند. به این ترتیب، گیتار در موسیقی ایرانی به نوعی بومی‌سازی شده و صدای منحصربه‌فردی پیدا کرده است.
گیتار در موسیقی پاپ و تلفیقی ایرانی
در دهه‌های اخیر، گیتار به یکی از سازهای اصلی در موسیقی پاپ و تلفیقی ایرانی تبدیل شده است. بسیاری از خوانندگان پاپ ایرانی در آهنگ‌های خود از گیتار استفاده میکنند تا فضایی جدید و مدرن خلق کنند. گیتار به دلیل قابلیت‌های بالای خود در ایجاد ملودی‌های دلنشین و متنوع، به خوبی در کنار موسیقی پاپ ایرانی جای گرفته است.
گیتار الکتریک و بیس در موسیقی پاپ ایرانی: علاوه بر گیتار کلاسیک و آکوستیک، گیتار الکتریک و بیس نیز در موسیقی پاپ ایرانی جایگاه خود را پیدا کرده‌اند. نوازندگان ایرانی با استفاده از این سازها به خلق صداهای جدید و ترکیب‌های صوتی خاص در آهنگ‌های خود پرداخته‌اند.
تأثیر گیتار بر موسیقی تلفیقی ایرانی: در سبک‌های موسیقی تلفیقی که از ترکیب موسیقی سنتی ایرانی با عناصر مدرن بهره میبرند، گیتار به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارها به کار گرفته میشود. این سبک موسیقی که به ویژه در سال‌های اخیر رواج یافته، به ایجاد قطعاتی با طراوت و دلنشین انجامیده که صدای گیتار را با نوای سازهای سنتی همچون تار، سنتور و سه‌تار تلفیق میکند.
نقش نوازندگان برجسته ایرانی در گسترش گیتار
نوازندگان برجسته ایرانی نقش مهمی در گسترش و معرفی گیتار در ایران ایفا کرده‌اند. این هنرمندان با تلاش‌های خود، توانستند جایگاه گیتار را در موسیقی ایرانی تثبیت کنند و آن را به ساز محبوبی در میان جوانان و علاقه‌مندان به موسیقی تبدیل کنند.
کیوان میرهادی: یکی از چهره‌های برجسته نوازندگی گیتار کلاسیک در ایران که با فعالیت‌های هنری خود به معرفی و آموزش گیتار در ایران پرداخته و کنسرت‌های متعددی برگزار کرده است.
کاوه یغمایی: به عنوان یکی از نوازندگان برجسته گیتار الکتریک در ایران، نقش مهمی در گسترش موسیقی راک و پاپ در ایران داشته است. او با آلبوم‌ها و اجراهای زنده خود توانسته جوانان ایرانی را با صدای منحصر به فرد گیتار الکتریک آشنا کند.
شهرداد روحانی اگرچه بیشتر به عنوان آهنگساز شناخته میشود، اما نقش او در گسترش موسیقی مدرن و استفاده از گیتار در تنظیمات ارکسترال تأثیرگذار بوده است.
این نوازندگان و دیگر هنرمندان ایرانی، با آثار و فعالیت‌های خود، توانسته‌اند گیتار را به یکی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی ایرانی تبدیل کنند و به خلق آثاری بپردازند که هم جذابیت موسیقی مدرن را داشته باشد و هم اصالت موسیقی ایرانی را حفظ کند.
گیتار، با تاریخچه‌ای طولانی و سرشار از تحول، به عنوان یکی از پرطرفدارترین و متنوع‌ترین سازهای موسیقی شناخته میشود. این ساز، که ریشه‌های آن به هزاران سال قبل و به تمدن‌های باستانی برمیگردد، به تدریج با فرهنگ‌ها و سبک‌های موسیقی مختلف تطبیق یافته و به یکی از ابزارهای اصلی موسیقی در سراسر جهان تبدیل شده است. از سازهای ابتدایی و زهی در بین‌النهرین و مصر باستان گرفته تا تکامل آن در اسپانیا و اروپا در قرون وسطی و رنسانس، گیتار مسیری طولانی و پرفراز و نشیب را طی کرده است.
در دوره‌های باروک و کلاسیک، گیتار به عنوان یک ساز مستقل و جدی در موسیقی شناخته شد و به ویژه با ظهور گیتار شش سیمی، نقش مهمی در موسیقی کلاسیک پیدا کرد. در دوره رمانتیک، گیتار به عنوان ابزاری برای ابراز احساسات و اجرای ملودی‌های دلنشین به شهرت رسید و آهنگسازانی مانند فرناندو سور و فرانسیسکو تارگا نقش برجسته‌ای در توسعه این ساز ایفا کردند.
ورود به قرن بیستم، عصر جدیدی برای گیتار بود. در این دوره، گیتار الکتریک و گیتار بیس به جهان معرفی شدند و تأثیر عمیقی بر موسیقی معاصر گذاشتند. گیتار به یکی از سازهای اصلی در سبک‌هایی همچون راک، جز، بلوز و موسیقی پاپ تبدیل شد و هنرمندان بزرگی مانند جیمی هندریکس و اریک کلپتون با نواختن گیتار الکتریک، تحولی عظیم در موسیقی ایجاد کردند.
در ایران و خاورمیانه، گیتار به تدریج جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد و با تلفیق با موسیقی سنتی ایرانی، به یکی از سازهای اصلی در موسیقی پاپ و تلفیقی ایرانی تبدیل شد. نوازندگان برجسته‌ای همچون کیوان میرهادی و کاوه یغمایی نقش بسزایی در گسترش گیتار و تطبیق آن با فرهنگ موسیقی ایرانی ایفا کردند.
ریشه‌های اولیه گیتار
گیتار، یکی از محبوب‌ترین سازهای زهی در جهان، تاریخچه‌ای طولانی و پر فراز و نشیب دارد که به هزاران سال پیش و تمدن‌های باستانی بازمیگردد. گیتار به شکل امروزی خود از طریق تغییرات و تحولات فراوانی که در طول زمان تجربه کرده، به یکی از سازهای اصلی در موسیقی مدرن تبدیل شده است. در این فرآیند، سازهایی از فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف مانند مصر باستان، بین‌النهرین، ایران، و سپس اسپانیا نقش مهمی در شکل‌گیری گیتار ایفا کرده‌اند.
سازهای زهی اولیه در بین‌النهرین و مصر باستان
سازهای زهی در تمدن‌های باستانی بین‌النهرین و مصر از نخستین نمونه‌های ابزارهایی هستند که شباهت‌هایی به گیتار داشتند. این سازها دارای بدنه‌ای توخالی و سیم‌هایی بودند که به روش‌های مختلف نواخته میشدند و صداهای متفاوتی تولید میکردند.
چنگ: یکی از قدیمی‌ترین سازهای زهی که در مصر و بین‌النهرین استفاده میشد، چنگ بود. چنگ به عنوان یک ساز زهی بدون دسته، دارای چندین سیم بود و به وسیله انگشتان نواخته میشد. اگرچه از نظر شکل با گیتار تفاوت دارد، اما شباهت‌های زیادی در نحوه تولید صدا و استفاده از سیم‌ها برای ایجاد ملودی دارد.
بربط: بربط یا همان عود یکی از سازهای اصلی در بین‌النهرین و ایران باستان بود. بربط دارای بدنه‌ای توخالی، دسته‌ای کوتاه و سیم‌هایی بود که با مضراب نواخته میشدند. این ساز از طریق راه‌های تجاری و فرهنگی به اروپا راه یافت و به یکی از اجداد مستقیم گیتار تبدیل شد.
ایران باستان: بربط و عود
در ایران باستان، بربط (که بعدها به عود معروف شد) نقش مهمی در موسیقی داشت و به عنوان یکی از سازهای اصلی در دربارهای شاهنشاهی نواخته میشد. بربط و عود هر دو دارای ساختار و شیوه نواختن خاصی بودند که شباهت‌هایی با گیتار امروزی دارند.
شباهت با گیتار: بربط و عود به دلیل داشتن بدنه توخالی، دسته و سیم‌ها، شباهت‌های ساختاری زیادی با گیتار دارند. این سازها همچنین به عنوان سازهای زهی نواخته میشدند و بسیاری از تکنیک‌های نواختن گیتار از عود و بربط الهام گرفته شده است.
تأثیر بر موسیقی اسپانیا: بربط از طریق نفوذ فرهنگ اسلامی در اسپانیا وارد این منطقه شد و نقش مهمی در شکل‌گیری گیتار اسپانیایی ایفا کرد. بسیاری از ساختارهای فنی و تکنیک‌های نواختن بربط در گیتار اسپانیایی نیز دیده میشود.
یونان و روم باستان: کیتارا و فیدل
در یونان و روم باستان، سازهایی به نام کیتارا (Cithara) و فیدل وجود داشتند که شباهت‌هایی به گیتار امروزی داشتند. کیتارا یکی از سازهای مهم در موسیقی یونان باستان بود که به عنوان ساز زهی با دسته‌ای کوتاه و بدنه‌ای بزرگ شناخته میشد.
کیتارا: کیتارا سازی زهی با دسته‌ای کوتاه و تعدادی سیم بود که برای نواختن موسیقی در جشن‌ها و مراسم مذهبی به کار میرفت. این ساز به عنوان یکی از اجداد گیتار در نظر گرفته میشود و از طریق یونان به دیگر مناطق مدیترانه و سپس اروپا منتقل شد.
فیدل: فیدل یا ویولا، ساز دیگری بود که در روم باستان و سپس در قرون وسطی مورد استفاده قرار گرفت. فیدل به مرور به یکی از اجداد ویولن تبدیل شد، اما ساختار و شباهت‌هایی با گیتار نیز دارد.
اسپانیا و پیدایش گیتار اولیه
اسپانیا به عنوان خاستگاه اصلی گیتار مدرن شناخته میشود. در دوره‌های قرون وسطی و رنسانس، سازهایی مانند ویهولا و گیتار لاتین در اسپانیا رایج بودند و نقش مهمی در تکامل گیتار مدرن ایفا کردند.
گیتار لاتین: گیتار لاتین یکی از اولین نمونه‌های گیتار در اسپانیا بود که دارای چهار سیم و بدنه‌ای کوچک‌تر نسبت به گیتارهای امروزی بود. این ساز به تدریج با افزودن سیم‌های بیشتر و بهبود ساختار بدنه به گیتار پنج سیمی تبدیل شد.
ویهولا: ویهولا سازی شبیه به گیتار بود که در اسپانیا و پرتغال رایج بود و دارای شش سیم بود. ویهولا تأثیر زیادی بر گیتار مدرن اسپانیایی داشت و بسیاری از تکنیک‌های نواختن و ساختار آن در گیتار مدرن حفظ شده است.
دوران رنسانس و باروک: توسعه گیتار در اروپا
در دوران رنسانس و باروک، گیتار به یکی از سازهای محبوب در اروپا تبدیل شد و سازهایی مانند لوت و گیتار پنج سیمی در این دوره توسعه یافتند.
لوت: لوت یکی از سازهای زهی بود که در اروپا بسیار محبوب شد و به عنوان یکی از اجداد اصلی گیتار شناخته میشود. لوت دارای بدنه‌ای گرد و دسته‌ای بلند با سیم‌های مختلف بود و بسیاری از تکنیک‌های نوازندگی گیتار از لوت الهام گرفته شده است.
گیتار پنج سیمی: گیتار پنج سیمی در اسپانیا توسعه یافت و به تدریج به شش سیمی تبدیل شد. این تغییر در تعداد سیم‌ها باعث شد گیتار بتواند گستره صوتی بیشتری را پوشش دهد و به عنوان سازی مناسب برای اجرای ملودی‌های پیچیده و کلاسیک شناخته شود.
پیدایش سازهای زهی اولیه در تمدن‌های باستان
در تمدن‌های باستانی، سازهای زهی با بدنه‌های چوبی و زه‌های کشیده به کار میرفتند. مصر باستان، بین‌النهرین، و سومر از جمله تمدن‌هایی بودند که در آثار هنری خود تصاویری از سازهای زهی با شکل‌هایی شبیه به چنگ یا بربط را به نمایش گذاشته‌اند. این سازها معمولاً دارای دو یا سه زه بودند و با انگشتان یا ابزارهای ساده‌ای نواخته میشدند. به عنوان مثال، در آثار باستان‌شناسی مصر باستان، تصاویری از سازهایی دیده میشود که به صورت خمیده یا زاویه‌دار ساخته شده و شباهتی ابتدایی به گیتار داشته‌اند.
چنگ (Harp) – مصر باستان
چنگ یکی از قدیمی‌ترین سازهای زهی است که شواهدی از استفاده آن در تمدن مصر باستان یافت شده است. این ساز در نقاشی‌ها و حجاری‌های به جای مانده از دوران مصر باستان مشاهده میشود و معمولاً در معابد و جشن‌ها نواخته میشد.
ویژگی‌ها: چنگ دارای بدنه‌ای قوسی‌شکل و مجموعه‌ای از سیم‌ها بود که به صورت افقی یا مورب کشیده میشدند. این ساز به دلیل ساختار خود، صدایی ملایم و دلنشین تولید میکرد که برای مراسم مذهبی و جشن‌ها مناسب بود.
نحوه نواختن: چنگ با استفاده از انگشتان نواخته میشد و نوازندگان میتوانستند با کشیدن انگشتان روی سیم‌ها، ملودی‌های متنوعی تولید کنند.
اهمیت فرهنگی: در مصر باستان، چنگ به عنوان یک ساز مقدس در معابد و آیین‌های مذهبی استفاده میشد و معمولاً در دست نوازندگان و کاهنان تصویر میشد.
لیر (Lyre) – بین‌النهرین و سومر
لیر یا لیرا یکی دیگر از سازهای زهی اولیه است که در بین‌النهرین و سومر به طور گسترده‌ای استفاده میشد. لیر دارای بدنه‌ای مستطیلی با دو شاخک در بالا و مجموعه‌ای از سیم‌ها بود که بین این شاخک‌ها کشیده میشدند.
ویژگی‌ها: لیر دارای بدنه‌ای کوچک و سبک با دو شاخک و چندین سیم بود که برای نواختن به یک دست‌گیره متصل میشدند. این ساز امکان اجرای ملودی‌های ساده و تکرارشونده را فراهم میکرد.
نحوه نواختن: لیر با استفاده از یک مضراب کوچک یا با انگشتان نواخته میشد و سیم‌ها با کشیده شدن و لرزش، صداهای متنوعی تولید میکردند.
اهمیت فرهنگی: لیر در بین‌النهرین و سومر به عنوان یک ساز مهم در دربارها و آیین‌های مذهبی استفاده میشد. این ساز به دلیل اندازه کوچک و سبک خود، به راحتی قابل حمل بود و نوازندگان میتوانستند در مراسم مختلف آن را بنوازند.
تار
تار یکی از مهم‌ترین سازهای زهی در موسیقی ایرانی است و قدمتی چند صد ساله دارد. تار از نظر ساختاری دارای بدنه‌ای توخالی و دسته‌ای بلند است و معمولاً دارای شش سیم است که به کمک مضراب نواخته میشود.
شباهت به گیتار: تار و گیتار از نظر تعداد سیم‌ها و نحوه تولید صدا شباهت دارند. هر دو ساز دارای سیم‌هایی هستند که با دست یا مضراب نواخته میشوند و صدایی غنی و پرطنین تولید میکنند. دسته بلند تار و استفاده از سیم‌های مختلف برای ایجاد نت‌ها نیز ویژگی‌هایی است که به گیتار شباهت دارد.
تأثیر بر گیتار کلاسیک: ساختار و سبک نوازندگی تار به خصوص در نواختن ملودی‌های پیوسته و طولانی به گیتار کلاسیک و فلامنکو شباهت‌هایی دارد. به همین دلیل، نوازندگان گیتار کلاسیک و فلامنکو برخی از تکنیک‌های تار را به گیتار مدرن انتقال داده‌اند.
سه‌تار
سه‌تار نیز یکی دیگر از سازهای سنتی ایرانی است که دارای دسته‌ای بلند و بدنه‌ای کوچک است. این ساز معمولاً چهار سیم دارد و با انگشتان نواخته میشود. صدای سه‌تار نرم و دلنشین است و در موسیقی سنتی ایرانی کاربرد فراوانی دارد.
شباهت به گیتار: سه‌تار و گیتار هر دو سازهای زهی با بدنه توخالی هستند. همچنین، سه‌تار و گیتار در روش‌های نواختن ملودی‌های ملایم و احساسی شباهت‌هایی دارند. دسته بلند و استفاده از سیم‌های مختلف برای تولید نت‌های گوناگون، ویژگی‌هایی است که سه‌تار را به گیتار نزدیک میکند.
تأثیر بر تکنیک‌های گیتار کلاسیک: سه‌تار به دلیل نحوه نواختن با انگشتان، شباهت‌هایی به تکنیک‌های فینگرپیکینگ در گیتار دارد. بسیاری از نوازندگان گیتار کلاسیک با الهام از سه‌تار به اجرای ملودی‌های ملایم و احساسی پرداخته‌اند.
لوت (Lute)
لوت سازی است که در دوران رنسانس و باروک در اروپا رواج پیدا کرد و شباهت زیادی به گیتار اولیه دارد. لوت دارای بدنه‌ای گرد و دسته‌ای بلند است و به عنوان یکی از سازهای اصلی موسیقی کلاسیک اروپا شناخته میشد.
شباهت به گیتار: لوت به دلیل ساختار بدنه، تعداد سیم‌ها و نحوه نواختن با انگشتان، شباهت زیادی به گیتار دارد. این ساز نیز دارای بدنه‌ای توخالی و دسته‌ای بلند با سیم‌هایی که به ترتیب خاصی کوک میشوند، است.
تأثیر بر گیتار کلاسیک: لوت به عنوان یکی از پیشگامان گیتار مدرن، تأثیر زیادی بر توسعه گیتار کلاسیک و تکنیک‌های نواختن آن داشته است. بسیاری از تکنیک‌های نوازندگی گیتار کلاسیک از لوت برگرفته شده و بسیاری از آثار لوت به صورت تنظیم شده برای گیتار نواخته میشوند.
ویهولا
ویهولا سازی شبیه به گیتار بود که در قرن‌های ۱۵ و ۱۶ میلادی در اسپانیا و پرتغال رواج داشت. ویهولا معمولاً شش سیم داشت و به عنوان یکی از سازهای محبوب در موسیقی کلاسیک اسپانیا شناخته میشد.
شباهت به گیتار: ویهولا از نظر ساختار و تعداد سیم‌ها به گیتار مدرن شباهت زیادی دارد. این ساز دارای دسته‌ای بلند و بدنه‌ای بزرگ بود و به دلیل استفاده از شش سیم، میتوان آن را یکی از نیاکان مستقیم گیتار امروزی دانست.
تأثیر بر گیتار اسپانیایی: ویهولا تأثیر زیادی بر گیتار اسپانیایی و تکنیک‌های نواختن گیتار کلاسیک داشت. برخی از آثار قدیمی نوشته شده برای ویهولا همچنان توسط نوازندگان گیتار کلاسیک نواخته میشوند.
سازهایی مانند عود، بربط، تار، سه‌تار، لوت و ویهولا به عنوان نیاکان گیتار مدرن شناخته میشوند و در روند تکامل گیتار تأثیر بسزایی داشته‌اند. این سازها در فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف از خاورمیانه و ایران گرفته تا اروپا نقش مهمی در توسعه و تکامل گیتار داشته‌اند. با گذشت زمان، گیتار با ترکیب ویژگی‌های این سازها و تأثیرپذیری از تکنیک‌های نواختن آن‌ها به شکلی که امروز میشناسیم، درآمده است. این تنوع فرهنگی و تاریخی باعث شده است که گیتار به عنوان یک ساز جهانی جایگاه ویژه‌ای پیدا کند و بتواند در سبک‌های مختلف موسیقی و در سراسر جهان نقش مهمی ایفا کند.
بربط (Barbat) ایران و بین‌النهرین
بربط یا همان عود اولیه، یکی از سازهای زهی معروف در ایران باستان و بین‌النهرین بود که ریشه در تمدن‌های پارسی و بین‌النهرینی داشت. بربط دارای بدنه‌ای گلابی‌شکل و دسته‌ای کوتاه بود که چندین سیم روی آن نصب میشد.
ویژگی‌ها: بربط دارای بدنه‌ای گلابی‌شکل و دسته‌ای کوتاه بود و سیم‌ها به موازات دسته قرار میگرفتند. صدای بربط نرم و غنی بود و برای اجرای ملودی‌های پیچیده و ظریف بسیار مناسب بود.
نحوه نواختن: بربط با استفاده از مضراب یا انگشتان نواخته میشود و به نوازندگان امکان میداد تا ملودی‌های متنوع و دلنشینی تولید کنند.
اهمیت فرهنگی: بربط به عنوان یکی از سازهای محبوب در ایران باستان و بین‌النهرین شناخته میشد و در دربارها و محافل موسیقی به کار میرفت. این ساز همچنین به عنوان اجداد عود و گیتار مدرن شناخته میشود.
کینور (Kinnor) – تمدن اسرائیل و کنعان
کینور یکی از سازهای زهی باستانی است که در تمدن اسرائیل و کنعان استفاده میشد و به عنوان یکی از سازهای ملی و سنتی این منطقه محسوب میشود. این ساز شباهت زیادی به چنگ داشت و در بسیاری از مراسم مذهبی و سنتی نواخته میشد.
ویژگی‌ها: کینور دارای بدنه‌ای کوچک و سبک با چندین سیم بود که به صورت افقی بین دو شاخک متصل میشد. صدای کینور نرم و ملایم بود و به عنوان سازی مقدس در معابد به کار میرفت.
نحوه نواختن: کینور با استفاده از انگشتان نواخته میشد و نوازندگان میتوانستند با کشیدن انگشتان روی سیم‌ها، ملودی‌های ساده و آرام تولید کنند.
اهمیت فرهنگی: کینور به عنوان یکی از سازهای مقدس در آیین‌های مذهبی و معابد استفاده میشد و به ویژه در کتاب مقدس نیز به این ساز اشاره شده است.
سامبک (Sambuca) – یونان و روم باستان
سامبک یکی دیگر از سازهای زهی است که در یونان و روم باستان رایج بود. سامبک شباهت‌هایی به چنگ و لیر داشت و با طراحی منحنی و سیم‌های کشیده، صدای خاص و غنی ایجاد میکرد.
ویژگی‌ها: سامبک دارای بدنه‌ای منحنی و سیم‌هایی بود که به دسته متصل میشدند. این ساز به نوازندگان امکان میداد تا ملودی‌های متنوع و متفاوتی را اجرا کنند.
نحوه نواختن: سامبک معمولاً با انگشتان یا مضراب نواخته میشد و صدایی شبیه به چنگ تولید میکرد که برای اجرا در محافل و مجالس مناسب بود.
اهمیت فرهنگی: سامبک در یونان و روم به عنوان یکی از سازهای محبوب در محافل موسیقی و مجالس استفاده میشد و به توسعه و گسترش موسیقی در این تمدن‌ها کمک زیادی کرد.
شباهت سازهای زهی با گیتار مدرن
سازهای زهی باستانی مانند چنگ، لیر، بربط و سامبک، همه دارای ویژگی‌های مشترکی بودند که در نهایت به تکامل گیتار مدرن انجامید:
بدنه توخالی: اکثر این سازها دارای بدنه‌ای توخالی یا محفظه‌ای برای تقویت صدای ارتعاش سیم‌ها بودند که مشابه گیتارهای آکوستیک مدرن عمل میکرد.
سیم‌ها و نحوه نواختن: تمامی این سازها از سیم‌هایی برای تولید صدا استفاده میکردند و نوازندگان با کشیدن یا ضربه زدن به سیم‌ها ملودی‌های مختلفی اجرا میکردند.
کاربرد در آیین‌ها و مراسم: سازهای زهی باستانی معمولاً در مراسم مذهبی و جشن‌ها مورد استفاده قرار میگرفتند و به عنوان ابزارهایی برای همراهی با آواز و ایجاد ملودی‌های زیبا به کار میرفتند.
تأثیر فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف بر گیتار
گیتار، به عنوان یکی از محبوب‌ترین سازهای جهان، مسیر تکاملی پیچیده و جهانی داشته است. هرچند که این ساز به شکل مدرن خود در اروپا، به ویژه در اسپانیا توسعه یافته است، اما در این روند، فرهنگ‌ها و کشورهای مختلفی از خاورمیانه و آفریقا تا اروپا و آمریکا نقش داشته‌اند. این تأثیرات فرهنگی به تدریج به شکل‌گیری گیتار مدرن، گسترش سبک‌های مختلف و توسعه تکنیک‌های نواختن منجر شده است.
خاورمیانه و شمال آفریقا: ریشه‌های اولیه گیتار
بربط و عود: یکی از اولین سازهای زهی که شباهت زیادی به گیتار داشته، عود است. این ساز در خاورمیانه و ایران باستان به طور گسترده نواخته میشد و از طریق راه‌های تجاری و فرهنگی به اروپا منتقل شد. عود که در اسپانیا به نام بربط نیز شناخته میشد، دارای بدنه‌ای بزرگ و دسته‌ای کوتاه است و شباهت‌هایی با گیتار اولیه دارد. بربط و عود از عناصر مهم در تکامل ساختاری و صوتی گیتار محسوب میشوند.
ورود به اسپانیا و جنوب اروپا: با ورود اعراب به اسپانیا در قرن ۸ میلادی، عود و بربط وارد این منطقه شد و تأثیر مهمی بر موسیقی اسپانیا گذاشت. این سازها با تغییرات ساختاری به گیتار اولیه اروپایی تبدیل شدند و اساس گیتار اسپانیایی مدرن را شکل دادند.
اسپانیا: زادگاه گیتار مدرن
گیتار اسپانیایی: اسپانیا به عنوان خاستگاه گیتار مدرن شناخته میشود. در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی، گیتار پنج سیمی و سپس شش سیمی در اسپانیا توسعه یافت و با طراحی‌های جدید و تغییرات ساختاری به شکل مدرن خود نزدیک‌تر شد.
فلامنکو: سبک موسیقی فلامنکو که در جنوب اسپانیا و در منطقه آندلس توسعه یافت، تأثیر مهمی بر توسعه گیتار داشت. این سبک که توسط فرهنگ کولی‌ها و تأثیرات موسیقی عربی شکل گرفت، نیازمند گیتاری بود که بتواند ریتم‌های پرانرژی و تکنیک‌های کوبشی را ارائه دهد. گیتار فلامنکو با ساختار سبک‌تر و صدای تیزتر خود به تدریج توسعه یافت و به یکی از ویژگی‌های فرهنگی اسپانیا تبدیل شد.
آنتونیو تورس: در قرن نوزدهم، آنتونیو تورس، یکی از معروف‌ترین سازندگان گیتار در اسپانیا، تغییرات اساسی در طراحی گیتار ایجاد کرد. او با افزایش اندازه بدنه و بهبود ساختار داخلی گیتار، صدای قدرتمندتر و پرطنینی را به گیتار اسپانیایی اضافه کرد. این تغییرات به تدریج به استانداردی برای گیتار مدرن تبدیل شد.
ایتالیا و فرانسه: توسعه گیتار در اروپا
ایتالیا: ایتالیا نیز تأثیر زیادی بر گیتار داشته است. در دوره رنسانس، سازهایی مانند لوت و ویهولا در این کشور رواج داشتند و نقش مهمی در توسعه گیتار ایفا کردند. گیتارهایی با تعداد سیم‌ها و اندازه‌های مختلف در این دوره ساخته شدند و به مرور به گیتار شش سیمی مدرن تبدیل شدند.
فرانسه: در قرن‌های 17 و 18، گیتار در فرانسه نیز به شدت مورد توجه قرار گرفت و سازندگان و نوازندگان فرانسوی به توسعه تکنیک‌های نواختن و ساختار گیتار کمک کردند. در این دوران، گیتار به یکی از سازهای اصلی موسیقی کلاسیک فرانسه تبدیل شد و هنرمندان فرانسوی نقش برجسته‌ای در ترویج این ساز داشتند.
ایالات متحده آمریکا: ظهور گیتار آکوستیک و گیتار الکتریک
گیتار آکوستیک: مهاجران اروپایی که به ایالات متحده آمدند، گیتار را به همراه خود به این کشور آوردند. در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20، شرکت‌های آمریکایی مانند مارتین و گیبسون با استفاده از چوب‌های بومی و طراحی‌های نوآورانه، گیتار آکوستیک را توسعه دادند. گیتار آکوستیک به سرعت در موسیقی کانتری و بلوز محبوب شد و نقش مهمی در فرهنگ موسیقی آمریکا پیدا کرد.
گیتار الکتریک: یکی از مهم‌ترین تحولات گیتار در ایالات متحده با اختراع گیتار الکتریک در دهه 1930 توسط لئو فندر و لس پال اتفاق افتاد. گیتار الکتریک به ویژه در سبک‌های راک و بلوز به سرعت محبوب شد و با استفاده از افکت‌ها و تکنیک‌های جدید، صدای جدیدی در موسیقی ایجاد کرد. این ساز به یکی از ارکان اصلی موسیقی راک و متال تبدیل شد و به عنوان نمادی از موسیقی مدرن شناخته میشود.
آمریکای لاتین: ترکیب گیتار با موسیقی محلی
بوسا نوا و سامبا: در برزیل، گیتار نقش مهمی در توسعه سبک‌های موسیقی بوسا نوا و سامبا دارد. نوازندگان برزیلی از گیتار برای ایجاد ریتم‌های پیچیده و ملودی‌های آرام استفاده میکنند. نوازندگانی مانند ژوآو ژیلبرتواز این ساز در سبک بوسا نوا بهره بردند و به معرفی گیتار به عنوان ساز اصلی در این سبک پرداختند.
موسیقی لاتین و ماریاچی: در مکزیک، گیتار به بخشی از گروه‌های موسیقی ماریاچی تبدیل شد. گیتارهایی با اندازه‌های مختلف مانند ویتولا (ویهوئلا) و گیتارون در این سبک استفاده میشوند و به تولید صدای ریشه‌دار و ریتمیک ماریاچی کمک میکنند.
هند و خاورمیانه: تلفیق گیتار با موسیقی سنتی
موسیقی فیوژن: با گسترش جهانی گیتار، این ساز در کشورهای مختلف خاورمیانه و جنوب آسیا نیز محبوبیت پیدا کرد و هنرمندان به ترکیب گیتار با موسیقی سنتی پرداختند. در هند، نوازندگان از گیتار برای نواختن ملودی‌های محلی استفاده میکنند و گاهی این ساز را به گونه‌ای تغییر میدهند که صدایی شبیه به سیتار یا وینا تولید کند.
ایران: در ایران، گیتار به تدریج در موسیقی پاپ و تلفیقی جایگاه خود را پیدا کرد و نوازندگان ایرانی به ترکیب آن با موسیقی سنتی ایرانی پرداختند. در سبک‌های موسیقی تلفیقی، گیتار در کنار سازهای ایرانی مانند تار، سه‌تار و کمانچه استفاده میشود و به ایجاد فضایی نوآورانه و جذاب کمک میکند.
گیتار در طول تاریخ از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف تأثیر پذیرفته و به یکی از متنوع‌ترین و پرکاربردترین سازهای موسیقی تبدیل شده است. از عود و بربط خاورمیانه‌ای تا گیتار الکتریک آمریکایی، این ساز با جذب و تطبیق با فرهنگ‌های مختلف توانسته جایگاه خود را در موسیقی جهانی به دست آورد. این تنوع فرهنگی و جغرافیایی به گیتار ویژگی منحصربه‌فردی بخشیده و به نوازندگان این امکان را میدهد که در سبک‌ها و ژانرهای مختلفی به خلق هنر بپردازند.
گیتار در موسیقی مدرن و سبک‌های مختلف
گیتار به عنوان یکی از سازهای اصلی و انعطاف‌پذیر در موسیقی مدرن، در سبک‌های مختلفی از راک و بلوز گرفته تا جز و متال نقش پررنگی دارد. این ساز به نوازندگان اجازه میدهد تا احساسات و افکار خود را از طریق صدای غنی و تکنیک‌های گسترده‌ای که دارد، به مخاطبان منتقل کنند. در ادامه به بررسی نقش گیتار در موسیقی مدرن و کاربرد آن در سبک‌های مختلف میپردازیم.
راک
موسیقی راک در دهه 50 میلادی ظهور کرد و به سرعت به یکی از محبوب‌ترین سبک‌های موسیقی تبدیل شد. گیتار الکتریک در این سبک نقش اصلی را ایفا میکند و با افکت‌هایی مانند دیستورشن و واوا صدای تیز و قدرت‌مندی ایجاد میکند.
تکنیک‌های خاص: دیستورشن، بندینگ (کشش سیم‌ها)، پیکینگ سریع و تکنیک‌های آکوردی پیچیده از مهم‌ترین تکنیک‌های گیتار در این سبک هستند.
نوازندگان برجسته: جیمی هندریکس، اریک کلپتون و کیث ریچاردز از نوازندگان تأثیرگذار این سبک محسوب میشوند.
زیرسبک‌ها: هارد راک، راک کلاسیک، آلترناتیو راک، و پانک راک از زیرسبک‌های این موسیقی هستند که هرکدام تکنیک‌ها و صداهای خاص خود را دارند.
بلوز
گیتار در سبک بلوز به عنوان یکی از ابزارهای اصلی برای بیان احساسات و خلق ملودی‌های احساسی و عمیق به کار میرود. بلوز، سبکی است که در اوایل قرن بیستم در آمریکا توسعه یافت و بسیاری از تکنیک‌های خاص گیتار از این سبک سرچشمه گرفته‌اند.
تکنیک‌های خاص: اسلاید، بندینگ، و فینگرپیکینگ از تکنیک‌های رایج در گیتار بلوز هستند که به نوازنده اجازه میدهند تا احساسات عمیق و اغلب ملال‌انگیز بلوز را منتقل کند.
نوازندگان برجسته: بی‌بی کینگ، رابرت جانسون، و استیوی ری وان از نوازندگان مهم بلوز هستند که تأثیر زیادی بر توسعه تکنیک‌های گیتار گذاشته‌اند.
زیرسبک‌ها: بلوز کلاسیک، دلتا بلوز، بلوز شیکاگو، و بلوز مدرن از زیرسبک‌های مختلف بلوز هستند که هر یک سبک و صدای منحصر به فردی دارند.
جز
گیتار جز در این سبک با ملودی‌های پیچیده و بداهه‌نوازی شناخته میشود و معمولاً از گیتارهای نیمه‌توخالی یا توخالی استفاده میشود که صدای گرم‌تری تولید میکنند. گیتار در موسیقی جز اغلب به عنوان یک ساز همراه یا حتی انفرادی به کار میرود.
تکنیک‌های خاص: تکنیک فینگرپیکینگ، هارمونیک‌ها و بداهه‌نوازی از تکنیک‌های مهم در جز هستند که به نوازنده اجازه میدهند تا ملودی‌های پیچیده و دینامیک را اجرا کنند.
نوازندگان برجسته: وس مونتگومری، جو پس، و پت متنیاز نوازندگان تأثیرگذار جز هستند که با استفاده از تکنیک‌های خاص خود موسیقی جز را به اوج رسانده‌اند.
زیرسبک‌ها: جز فیوژن، بوسا نوا و سوینگ جز از زیرسبک‌های مهم موسیقی جز هستند که هر کدام از گیتار به شیوه‌های متفاوتی استفاده میکنند.
متال
موسیقی متال از سبک‌های قدرتمند و پرشور است که گیتار در آن نقش کلیدی دارد. گیتار الکتریک در متال با صدای تند و پرقدرت خود و به کمک افکت‌های مختلف، حال و هوای این سبک را به خوبی منتقل میکند.
تکنیک‌های خاص: دیستورشن، تپینگ، سوئیپ پیکینگ، و پالم میوتینگ از تکنیک‌های اصلی در متال هستند که به ایجاد صدای خشن و پرطنین کمک میکنند.
نوازندگان برجسته: ادی ون هیلن، جیمز هتفیلد و تونی آیومی از نوازندگان برجسته سبک متال هستند که تکنیک‌های ویژه‌ای را به گیتار متال افزودند.
زیرسبک‌ها: هوی متال، ترش متال، بلک متال و پراگرسیو متال از زیرسبک‌های موسیقی متال هستند که هر کدام از تکنیک‌ها و صداهای خاص خود استفاده میکنند.
این سبک موسیقی طرفداران زیادی دارد که پیشنهاد میشود حتما با اسپیکر JBL آن هارا گوش کنید.
فانک
در موسیقی فانک، گیتار بیشتر به عنوان ساز همراه و ریتمیک به کار میرود و از ریتم‌های جذاب و ریتمیک برای ایجاد انرژی و شور در آهنگ استفاده میشود.
تکنیک‌های خاص: ریتم‌نوازی سریع، استفاده از تکنیک‌های واوا، و اسلایدینگ از تکنیک‌های رایج گیتار در فانک هستند.
نوازندگان برجسته: نایل راجرز، پرینس و جیمز براون از نوازندگان و آهنگسازان معروف این سبک هستند.
کاربرد گیتار: گیتار در فانک اغلب با سبک ریتمیک و ترکیب با سازهای دیگر، حس و حالی شاد و پویا به آهنگ‌ها میبخشد.
کانتری
گیتار در سبک کانتری یکی از سازهای اصلی است و در اجرای ملودی‌ها و ریتم‌های ساده و ملودیک نقش مهمی ایفا میکند. گیتار آکوستیک و گیتار الکتریک هر دو در این سبک استفاده میشوند.
تکنیک‌های خاص: فینگرپیکینگ، اسلایدینگ، و بندینگ از تکنیک‌های مرسوم در گیتار کانتری هستند که به ایجاد حس سنتی و بومی کمک میکنند.
نوازندگان برجسته: چت اتکینز، جانی کش و برد پیسلی از نوازندگان معروف کانتری هستند که با گیتار خود داستان‌های زندگی و احساسی این سبک را بازگو کرده‌اند.
زیرسبک‌ها: کانتری کلاسیک، کانتری پاپ و بلوگراس از زیرسبک‌های اصلی موسیقی کانتری هستند.
پاپ
گیتار در موسیقی پاپ به عنوان ساز ملودی‌نواز و همچنین ساز ریتمیک به کار میرود. در بسیاری از آهنگ‌های پاپ، گیتار نقش همراهی و ایجاد بافت صوتی دارد و به ملودی‌ها و ریتم‌های ساده و خوش‌آهنگ کمک میکند.
کاربرد گیتار: گیتار در پاپ به خصوص برای همراهی با خواننده و ایجاد فضای احساسی در آهنگ‌ها استفاده میشود.
نوازندگان برجسته: اد شیرن، جان میر و تیلور سویفت از نوازندگان و خوانندگان پاپ هستند که در آهنگ‌های خود از گیتار به شکل برجسته‌ای استفاده میکنند.
ویژگی‌ها: صدای نرم و ساده، ریتم‌های هماهنگ و ملودی‌های دلنشین از ویژگی‌های گیتار در موسیقی پاپ است.
موسیقی تلفیقی و جهانی (World Music)
موسیقی تلفیقی از ترکیب سبک‌های مختلف و عناصر موسیقی از فرهنگ‌های گوناگون تشکیل شده و گیتار در آن به عنوان ابزاری برای بیان موسیقیایی متنوع و متفاوت به کار میرود.
تکنیک‌ها: نوازندگان موسیقی تلفیقی از ترکیب تکنیک‌های مختلفی مانند فینگرپیکینگ، اسلاید و حتی تکنیک‌های موسیقی محلی استفاده میکنند تا صداهای جدید و نوآورانه‌ای ایجاد کنند.
نوازندگان برجسته: اکو د لوسیا (فلامنکو)، علی فاکا توره (آفریقایی) و جان مک‌لافلین (جاز فیوژن) از نوازندگان معروف موسیقی تلفیقی هستند که به ترکیب گیتار با سبک‌های مختلف پرداخته‌اند.
گیتار در موسیقی مدرن به دلیل انعطاف‌پذیری و قابلیت‌های صوتی گسترده، به یکی از سازهای کلیدی در بسیاری از سبک‌ها تبدیل شده است. از موسیقی راک و بلوز گرفته تا متال، جز و پاپ، گیتار به نوازندگان این امکان را میدهد که با تکنیک‌های مختلف و افکت‌های متنوع، احساسات و خلاقیت خود را بیان میکند.
اهمیت و آینده گیتار
گیتار همچنان به عنوان یکی از محبوب‌ترین سازهای جهان شناخته میشود و توانسته است خود را با تغییرات سبک‌های موسیقی و سلیقه‌های هنری تطبیق دهد. با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییرات سبک‌های موسیقی، گیتار نیز به سوی نوآوری و استفاده از تکنیک‌های جدید حرکت کرده است. امروزه، گیتار به عنوان یکی از سازهای اصلی در موسیقی دیجیتال و الکترونیک نیز به کار گرفته میشود و نوازندگان و آهنگسازان به دنبال کشف صداهای جدید و منحصر به فرد با این ساز هستند.
به نظر میرسد که گیتار در آینده نیز همچنان به عنوان یکی از سازهای تاثیرگذار در موسیقی باقی بماند. با ترکیب گیتار با فناوری‌های جدید و استفاده از ابزارهای دیجیتال، نوازندگان میتوانند به تولید صداهایی نو و تجربی بپردازند و به توسعه و تحول موسیقی مدرن کمک کنند. همچنین، گیتار همچنان به عنوان ابزاری برای بیان احساسات و خلق آثار هنری در سراسر جهان باقی خواهد ماند. موسیقی نه تنها ابزاری برای بیان احساسات بلکه ابزاری برای سرگرمی و دورهمی میباشد، مثلا با داشتن یک اسپیکر جی بی ال و میکروفون میتوانید کارائوکه کنید و لذت ببرید.
نقش آهنگسازان و نوازندگان کلاسیک
در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰، با حرکت موسیقی بلوز از جنوب روستایی آمریکا به شمال، الکتریک شدن گیتار این امکان را فراهم کرد که در میان سروصدای جمعیت در بارها و باشگاه‌های شلوغ شیکاگو و دیگر شهرهایی که نوازندگانی مانند المور جیمز، مادی واترز، و هاولین ولف به آن‌ها مهاجرت کرده بودند، بهتر شنیده شود.
در حالی که لس پال و شرکت گیتار گیبسون در حال آماده‌سازی گیتار الکتریک برای تولید انبوه بودند، لئو فندر و شرکت سازهای الکتریک فندر زودتر به موفقیت دست یافتند و در سال ۱۹۴۸ اولین گیتار الکتریک بدنه‌جامد تولید انبوه، یعنی فندر برودکستر (که بعداً به تلکستر تغییر نام داد) را روانه بازار کردند. مدل لس پال استاندارد در سال ۱۹۵۲ عرضه شد. دو سال بعد، فندر مدل نمادین استرتوکستر را معرفی کرد که دارای سه پیکاپ الکتریک بود (به‌جای دو پیکاپ معمولی).
با ظهور سبک‌های ریتم اند بلوز، راکابیلی و راک اند رول در دهه ۱۹۵۰، نسل جدیدی از نوازندگان از صداها و طنین‌های تازه‌ای که گیتار الکتریک قادر به تولید آن بود استقبال کردند؛ از جمله این نوازندگان میتوان به چاک بری، بو دیدلی، کارل پرکینز و بادی هالی اشاره کرد. این هنرمندان و هم‌عصرانشان باعث بروز واکنشی محافظه‌کارانه از سوی نسل‌های قدیمی‌تر شدند که این موسیقی را غیراخلاقی و وسوسه‌انگیز می‌پنداشتند. فراتر از صدای خاص خود، گیتار الکتریک به نماد و طلسمی برای فرهنگ نوظهور جوانان تبدیل شد.
در دهه ۱۹۶۰، تولیدکنندگان شروع به تجهیز پیش‌تقویت‌کننده‌ها (یا پری‌امپ‌ها؛ تقویت‌کننده‌های جداگانه‌ای که امکان تنظیم صدا و حجم برخی از صداها را فراهم میکنند) با طیف وسیعی از افکت‌ها کردند، مانند ترمولو (ایجاد اثر لرزش یا تزلزل در صدا)، وا-وا (صدای خفه و تغییرکننده، شبیه به پوشاندن و برداشتن درب شیپور)، و دیستورشن (اعوجاج). گیتاریست‌ها از این نوآوری‌ها برای کشف صداهای جدید و خلق زیرسبک‌های جدیدی در موسیقی راک استفاده کردند.
بخشی از محبوبیت گیتار الکتریک به دلیل توانایی آن در ایجاد صداهای پرحجم‌تر و بلندتر بود، که باعث شد از آن هم به‌عنوان ساز تک‌نواز (که گاهی در کنتراپوان «دوئل‌گونه» استفاده میشد) و هم به‌عنوان ساز ریتم استفاده شود. برخی تکنیک‌های نوآورانه که گیتار الکتریک امکان آن‌ها را فراهم میکند شامل خم کردن سیم، چکشی زدن و لغزش است. محبوبیت و قابلیت‌های صوتی این ساز همچنین راه را برای الکتریکی کردن سازهای آکوستیک دیگر، مانند گیتار بیس، هموار کرد.
برخی از نوازندگانی که (پیشتر نام برده نشده‌اند) به‌عنوان گیتاریست‌های الکتریک برجسته و نوآور شهرت یافتند، شامل اساتید بلوز بی.بی. کینگ، آلبرت کینگ، جان لی هوکر و بادی گای؛ خواننده و گیتاریست گاسپل سیستر روزتا تارپ؛ موسیقیدانان تأثیرگذار کانتری چت اتکینز و مرل تراویس؛ «خدایان گیتار» در راک مانند جیمی هندریکس و اریک کلاپتون؛ و بزرگان هوی متال همچون جیمی پیج (لد زپلین)، تونی آیومی (بلک سبث)، ادی ون هیلن (ون هیلن)، انگوس یانگ (ای‌سی/دی‌سی)، اسلش (گانز ان رزز) و جیمز هتفیلد (متالیکا) میشوند.
همچنین جرج هریسون (بیتلز)، کیث ریچاردز (رولینگ استونز)، پیت تاونزند (هو)، دیوید گیلمور (پینک فلوید)، رابی رابرتسون (بند)، مارک نافلر (دایر استریتز)، کرت کوبین (نیروانا)، جیمز برتون، دواین ادی، جف بک، کارلوس سانتانا، نیل یانگ، جان مک‌لافلین و استیوی ری وان نیز در این فهرست جای دارند.
اگرچه گیتار الکتریک بیشتر با موسیقی پاپ آمریکا و بریتانیا شناخته میشود، این ساز توسط موسیقیدانان سراسر جهان – از جمله کینگ سانی آده از نیجریه – برای توسعه، اعوجاج و آزمایش با صداهای سنتی استفاده شده است.
دوره کلاسیک شاهد شکوفایی گیتار و تبدیل آن به یک ساز مهم در موسیقی بود. آهنگسازان و نوازندگان برجسته‌ای مانند فرناندو سور و مائورو جولیانی به توسعه گیتار کلاسیک کمک شایانی کردند. آثار آن‌ها که به طور خاص برای گیتار نوشته شده‌اند، به پایه‌ای برای نوازندگی گیتار کلاسیک تبدیل شده و هنوز هم به عنوان قطعاتی اساسی برای نوازندگان گیتار تدریس میشود.
فرناندو سور آهنگساز اسپانیایی که به “بتهوون گیتار” معروف است، قطعاتی پیچیده و تکنیکی برای گیتار نوشت که هم‌اکنون نیز در رپرتوار نوازندگان کلاسیک گیتار جایگاه ویژه‌ای دارد. او توانست صدای گیتار را با سبک‌های موسیقی کلاسیک تطبیق دهد و موسیقی گیتار را به عنوان یک سبک جدی معرفی کند.
مائورو جولیانی این آهنگساز و نوازنده ایتالیایی نیز در توسعه گیتار کلاسیک نقش بسزایی داشت. آثار او، به ویژه قطعاتی که برای تکنوازی گیتار نوشته، به نوازندگان امکان نمایش مهارت‌های تکنیکی و ظرافت موسیقیایی را میدهد. جولیانی با ارائه قطعاتی مبتنی بر سبک‌های کلاسیک اروپایی، گیتار را به یک ساز معتبر و حرفه‌ای در جهان موسیقی کلاسیک تبدیل کرد.
این دو آهنگساز، به همراه دیگر نوازندگان دوره کلاسیک، باعث شدند که گیتار به عنوان یک ساز مستقل و جدی در محافل موسیقی اروپایی پذیرفته شود و از جایگاه ویژه‌ای در ارکسترها و کنسرت‌ها برخوردار گردد. شنیدن موسیقی باکیفیت یکی از لذت‌های زندگی است بنابراین شنیدن موسیقی با ساندبار یا اسپیکر حس واقعی و تجربه‌ای جذاب است.
گیتار در دوره رمانتیک
در دوره رمانتیک، موسیقی بیش از پیش به سمت ابراز احساسات و عواطف حرکت کرد و آهنگسازان تلاش میکردند با استفاده از سازها و ملودی‌های تأثیرگذار، احساسات عمیقی را به مخاطبان انتقال دهند. گیتار نیز، به عنوان یک ساز زهی، به دلیل توانایی‌اش در ایجاد صداهای دلنشین و انعطاف‌پذیری‌اش در نواختن ملودی‌های احساسی، در این دوره جایگاه خاصی پیدا کرد. در قرن نوزدهم، گیتار به یک ساز محبوب در سراسر اروپا تبدیل شد و آهنگسازان و نوازندگان بسیاری از آن برای اجرای قطعات رمانتیک استفاده کردند.
افزایش محبوبیت گیتار در اروپا
در اواخر قرن نوزدهم، گیتار در اروپا به ویژه در کشورهای اسپانیا، فرانسه و ایتالیا محبوبیت گسترده‌ای پیدا کرد. این محبوبیت به دلیل قابلیت‌های خاص گیتار در ایجاد ملودی‌های عاشقانه و احساس‌برانگیز و همچنین به خاطر ارتباط نزدیک آن با فرهنگ عامه بود. در این دوره، گیتار نه تنها در دربارها و محافل اشرافی، بلکه در میان مردم عادی نیز جایگاه ویژه‌ای داشت. گیتار به تدریج به یک ساز اجتماعی و مردمی تبدیل شد و در مراسم و جشن‌های مختلف نواخته میشد.
تأثیر آهنگسازان رمانتیک بر گیتار
دوره رمانتیک شاهد حضور آهنگسازانی بود که با نوشتن قطعات برجسته برای گیتار، به این ساز شخصیت و اعتبار جدیدی بخشیدند. یکی از مهم‌ترین چهره‌های این دوران فرانسیسکو تارگا آهنگساز و نوازنده اسپانیایی است.
فرانسیسکو تارگا تارگا به عنوان یکی از پایه‌گذاران گیتار مدرن شناخته میمیشود. او توانست سبک جدیدی در نواختن گیتار ایجاد کند که به واسطه آن گیتار به عنوان یک ساز جدی و کامل در موسیقی رمانتیک معرفی شد. آثار معروفی چون “Recuerdos de la Alhambra” و “Capricho Árabe” از جمله قطعاتی هستند که همچنان در سراسر جهان نواخته میشوند و توانایی‌های منحصر به فرد گیتار در انتقال عواطف و احساسات را به نمایش می‌گذارند.
سبک تارگا، که بر پایه تکنیک‌های پیچیده و استفاده از ملودی‌های شاعرانه بنا شده است، همچنان به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع یادگیری گیتار کلاسیک در جهان شناخته میشود. اگر به دنبال اسپیکر مناسب برای شنیدن موسیقی باکیفیت و بیس قوی هستید، میتوانید از اسپیکر اجرای زنده استفاده کنید.
کلام آخر
سازهای زهی اولیه در تمدن‌های مصر، سومر، بین‌النهرین و سپس یونان و روم، پیشگامان سازهای زهی مدرن مانند گیتار هستند. این سازها با طراحی‌های متنوع و ویژگی‌های منحصر به فرد، پایه و اساس بسیاری از سازهای زهی امروزی را بنا نهادند.
با گذشت زمان و ترکیب ویژگی‌های این سازها، گیتار و سازهای مشابه آن به شکل امروزی خود رسیدند و به یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین سازهای موسیقی در جهان تبدیل شدند. این ریشه‌های باستانی به تاریخ موسیقی و فرهنگ‌های مختلف غنا و عمق خاصی بخشیده‌اند و هنوز هم الهام‌بخش نوازندگان و سازندگان ساز در سراسر جهان هستند.
پاسخگوی سوالات شما هستیم
دیدگاهی وجود ندارد!