اولین هندزفری دنیا چه تاریخی عرضه شد
اختراع هندزفری و شکل‌گیری هدفون‌های اولیه، یکی از جذاب‌ترین مراحل تکامل ابزارهای صوتی است.
از زمانی که اپراتورهای تلفن در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم، چیزی شبیه به هدست‌های ابتدایی را روی شانه حمل میکردند تا به‌صورت هندزفری صحبت کنند، تا به امروز که انواع هدفون بی سیم، هدفون بلوتوث و هندزفری ورزشی در دسترس شما است، ماجرای هیجان‌انگیزی شکل گرفته است.
این سیر تاریخی، بیانگر مسیر طولانی و پرپیچ‌وخمی است که مخاطبان موسیقی، مهندسان صدا و شما عادی طی کرده‌اند تا به شرایطی برسند که بتوانیم آسان و بدون محدودیت، از کیفیت صدای شفاف و راحتی استفاده لذت ببریم. در این مقاله با تمرکز بر تاریخچه ورود هندزفری به بازار عمومی، ابعاد مختلفی از اختراع هدفون، توسعه‌ی ابزارهای بی‌سیم و نقش افرادی چون ارنست مرکادیر، ناتانیال بالدوین و برندهایی نظیر سونی، سنهایزر و دیگران در تکامل این محصول بررسی میشود.
پیدایش هدفون‌ها و تحولات اولیه
هدفون‌ها بسیار قبل‌تر از آنچه تصور کنیم وارد میدان شده‌اند. در اواخر دهه 1800، چندین نوآوری مهم در ساخت گیرنده‌های تلفن روی داد که مقدمه‌ای بر تولید نخستین نمونه‌های هندزفری شد. هندزفری در اصل به معنی ابزاری بود که به اپراتورها اجازه میداد بدون به‌کارگیری دست، از تلفن استفاده کند. این مفهوم بعدها به دیگر اشکال هدفون و هدست تعمیم پیدا کرد. اصول ساخت نخستین گیرنده‌های تلفنی به‌قدری بدوی بود که دستگاه‌هایی با وزن چند کیلوگرم بر شانه فرد قرار می‌گرفت و چندان راحت نبودند.
بااین‌حال، این ایده که شما بتواند بدون نیاز به گرفتن گوشی تلفن در دست، صدای مخاطب را بشنود، گامی اساسی در خلق هدفون بی سیم و حتی هندزفری بلوتوث امروزی بود. همچنین در همان دوران، ورژن‌های اولیه Earbuds به شکل بسیار ساده معرفی شدند که نشان از میل به کوچک‌کردن تجهیزات و سبک‌کردن تجربه شنیداری داشت.
ارنست مرکادیر و جرقه‌های یک تحول
ارنست مرکادیر (Ernest Mercadier) در دهه 1890، تحولی اساسی در توسعه فناوری شنیداری ایجاد کرد. وی ورژن‌ای از گیرنده‌های تلفنی سبک را ابداع نمود که درون گوش قرار میگرفتند. طبق حق اختراعی که او ثبت کرد، وزن حدود 50 گرم برای هر گیرنده در نظر گرفته شده بود؛ عددی شگفت‌انگیز برای آن دوره که اغلب دستگاه‌ها وزنی فراتر از چندصد گرم داشتند.
مرکادیر در اسناد خود به دو نکته اصلی اشاره کرد:
گیرنده‌های تلفنی باید تا جای ممکن سبک باشید تا حمل آن‌ها برای شما راحت باشد.
طراحی آن‌ها باید به شکلی باشد که تا حدی از نفوذ سروصدای بیرون جلوگیری کند.
این ایده بعدها الهام‌بخش ساخت انواع هندزفری و هدفون داخل گوش شد و میتوان وی را یکی از نخستین افراد در تاریخ دانست که مفهوم مخترع هندزفری را در ذهن ما ایجاد کرد.
نگاهی به مفهوم هندزفری در قرن نوزدهم
کی هندزفری وارد بازار عمومی شد؟ این پرسش بدون بررسی اوضاع اجتماعی و فنی قرن نوزدهم پاسخ دقیقی ندارد. در آن زمان استفاده عمومی از هدفون چندان مطرح نبود و بیشتر برای کاربری‌های تخصصی نظیر مراکز تلفن، اپراتورهای حرفه‌ای و موارد نظامی به کار میرفت.
درواقع، تا مدت‌ها این فناوری، ابزاری برای اپراتورهای تلفن و کارکنان ادارات بود و نمونه‌های پیشرفته‌تری از آن وارد عرصه عمومی نشده بود. حتی در این دوره، هدفون‌ها چیزی مشابه رادیوهای گردن‌آویز یا دستگاه‌های نصب‌شده روی شانه بودند و استفاده عمومی از آن‌ها به شکل کنونی معنا نداشت.
نقش الکتروفون در روند تکامل
در دهه 1890 میلادی، ابزاری به نام الکتروفون در انگلستان رواج یافت. الکتروفون به شما امکان میداد از راه دور به اجراهای زنده تئاتر، گفت و گو‌های کلیسا یا برنامه‌های مختلف گوش کند. این سیستم نیاز داشت که با اپراتور تماس گرفته شود تا فرد به محتوای موردنظر متصل گردد.
الکتروفون‌ها با وجود اینکه از طریق خطوط سیمی کار میکردند، در واقع نشانگر نخستین تلاش جدی برای بهره‌برداری تجاری از ابزارهای شنیداری بودند. اگرچه نمیتوان آن‌ها را کاملاً هندزفری دانست، اما اصول پایه‌ای که بعدها به ساخت هدفون استریو و هدفون بی سیم منتهی شد، در آن دوره شکل گرفت.
ناتانیال بالدوین و طراحی حیرت‌انگیزش
ناتانیال بالدوین (Nathanial Baldwin) در اوایل قرن بیستم، نمونه‌ای متفاوت از هدفون را روی میز آشپزخانه‌اش ساخت. او با پیچیدن یک مایل سیم مسی به دور بخش‌های گیرنده، کوشید صدای بلندتری تولید کند و نیاز به تقویت‌کننده الکتریکی را دور بزند. دستگاه بالدوین در عمل بدون نیاز به جریان برق، صدا را تقویت می‌کرد.
جالب اینکه سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ایده او را جدی نگرفتند؛ اما نیروی دریایی ایالات متحده که به ابزاری برای شنود فرکانس‌های رادیویی نیاز داشت، از طرح بالدوین حمایت کرد. هدفون ابتکاری او گامی در جهت هدفون‌های سبکی بود که بعدها تحت عنوان هدفون بی سیم یا هدست بلوتوث شناخته شد. البته نمونه‌های اولیه او با نمونه‌های بی‌سیم امروزی تفاوت داشت اما از لحاظ تفکر طراحی، زمینه‌ساز راهکارهای آتی شد.
اولین تجربیات صدای استریو در هدفون
بین سال‌های 1930 تا 1950، شرکت‌های مختلفی در آلمان مانند Beyerdynamic به ساخت هدفون‌های تخصصی پرداختند. خلبانان جنگ جهانی دوم جزو اولین افرادی بودند که از صدای استریوفونیک (Stereophonic) در هدفون بهره بردند. این تجربه پیشرفته در آن زمان بیشتر کاربرد نظامی داشت و به خلبانان امکان شنیدن دقیق سیگنال‌های صوتی را میداد.
در این دوران، اولین جرقه‌های هدفون مانیتورینگ نیز پدیدار شد. حوزه ضبط موسیقی و رادیو برای پایش دقیق صدا، نیازمند هدفون‌هایی بود که بتوانند فرکانس‌های صوتی را بدون رنگ‌آمیزی پخش کند. شرکت‌هایی نظیر AKG و بعدها Sennheiser نیز در چنین بستری متولد شدند و مدل‌های حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای را راهی بازار کردند.
جون کاس و جادوگران استریو
سال 1958، جان کاس (John Kass) برای اولین بار از هدفون‌هایی با صدای واقعی استریو رونمایی کرد که باعث دگرگونی در صنعت موسیقی شد. هدفون‌های او با نام Kass SP3 هرچند ظاهری ساده و ساختاری ابتدایی داشتند، اما شوقی تازه در میان مخاطبان ایجاد کردند.
سپس در دهه 1960، این شرکت مدل هدفون‌های Beatlephones را با همکاری گروه بیلتز به بازار عرضه کرد. این هدفون‌ها به‌طور ویژه برای نسل جوان طراحی شده بودند؛ نسلی که محبوبیت زیادی به موسیقی راک‌اند‌رول نشان میداد و حاضر بود برای کیفیت بهتر صدا، هزینه کند.
هدفون سنهایزر و ورود به بازار عمومی
در اواخر دهه 1960، هدفون Sennheiser HD414 محبوبیتی خارق‌العاده به دست آورد. مدل HD414 بر خلاف نسل‌های قبلی که فوم ضخیم داشتند، طراحی باز و سبک‌تری داشت. این طراحی به حدی موفق بود که توانست رکورد فروش بیش از 100 هزار دستگاه در کمتر از یک سال را به ثبت برساند.
استفاده از هدفون بین عموم شما به دلایل زیر رواج یافت:
1. وزن سبک‌تر و راحتی استفاده
2. گسترش پخش موسیقی خانگی
3. افزایش علاقه به گوش دادن شخصی به موسیقی
ترکیب این عوامل، پایه‌های ورود رسمی هندزفری و هدفون‌های مختلف به بازار عمومی را در دهه‌های بعد فراهم کرد.
تحرک‌پذیری و به صحنه آمدن واکمن
تا دهه 1970، گوش دادن به موسیقی بیش از قبل محبوب شد اما هنوز مفهوم هندزفری بی سیم در سطح انبوه وجود نداشت. وقتی سال 1979 سونی، واکمن را روانه بازار کرد، هدفون سبکی به همراه داشت تا افراد بتوانند موزیک را در حال حرکت نیز گوش کند. اگرچه کیفیت صدای این هدفون‌ها با استانداردهای امروزی فاصله داشت، اما این محصول نشان داد مردم به شنیدن موسیقی حین راه‌رفتن، ورزش‌کردن یا رفت‌وآمد علاقه‌مند هستند.
از این دوره به بعد بود که بازار هدفون نه‌تنها بین حرفه‌ای‌های صدا، بلکه میان مردم عادی نیز سوراند شد و شرکت‌های بیشتری برای تولید هدفون بی سیم، هدفون بلوتوث، هدفون ورزشی و … وارد عرصه شدند.
اختراع هدفون نویز کنسلینگ
در اواخر دهه 1970، دکتر عمار بوز (Amar Bose) با الهام از سر و صدای زیاد داخل هواپیما، به فکر طراحی هدفون نویز کنسلینگ (NoiseCanceling) افتاد. ابتدا این فناوری به کاربردهای حرفه‌ای و خلبانی اختصاص داشت، اما رفته‌رفته در محصولات مصرفی نیز رواج پیدا کرد. در سال 2000، هدفون‌های Bose QuietComfort عرضه شد که شروعی بود برای تثبیت جایگاه هدفون نویز کنسلینگ نزد مخاطبان عمومی.
هرچند هنوز تعداد این هدفون‌ها اندک بود و قیمت بالایی داشتند، اما به‌وضوح نشانه‌ای از ورود تکنولوژی‌های پیشرفته به دنیای هدفون بود؛ تکنولوژی‌ای که بعدها هندزفری بلوتوث نویز کنسلینگ را نیز ممکن ساخت.
نقطه عطف آیپاد و ایرپادهای اپل
گام مهم بعدی در عمومی‌سازی هندزفری و هدفون‌های درون‌گوش، به سال 2001 برمیگردد: اپل دستگاه iPod را وارد بازار کرد. به‌همراه این موزیک‌پلیر، ایربادهای سفیدرنگی ارائه میشد که خیلی زود به یک نماد فرهنگی مبدل گردید.
اگرچه مخترع هندزفری اپل نبود و سال‌ها قبل نمونه‌های داخل گوش تولید شده بودند، اما اپل با بازاریابی هوشمندانه و طراحی جذاب توانست استفاده روزمره از ایربادها را بسیار بیشتر رواج دهد. در اصل، اینجا بود که مفهوم «هندزفری» در ابعاد سوراند وارد ادبیات فناوری شد و نسل جوان به‌صورت جدی‌تری از هدفون در قالبی کم‌حجم، سبک و شهری استقبال کردند.
شکل‌گیری صنعت هدفون بی سیم و بلوتوث
فناوری بلوتوث برای نخستین بار در دهه 1990 معرفی شد. کمی طول کشید تا هدفون‌های استریو بلوتوثی روانه بازار شوند اما در دهه 2000، این محصولات رواج یافتند. ابتدا هدست‌های موبایلی بلوتوث (مناسب مکالمه) آمدند و سپس هدفون بی سیم استریو در اواسط همین دهه پدیدار شد.
گرچه در آغاز، مشکلاتی مانند تأخیر صدا، افت کیفیت در اتصال بی‌سیم و عمر باتری اندک وجود داشت، اما هم‌زمان پیشرفت تراشه‌ها و بلوتوث ورژن‌های بالاتر، موجب شد تا ایده هندزفری بی سیم کم‌کم از رویا به واقعیت نزدیک شود. این تکنولوژی سرانجام اواخر دهه 2000 و اوایل دهه 2010 به بلوغ رسید تا امروز شاهد محصولات متنوعی باشیم.
ایرپادهای کاملاً بی سیم و دوران امروز
در سال 2016، چند برند پیشتاز هم‌زمان بر توسعه ایرپادهای کاملاً بی سیم سرمایه‌گذاری کردند. کمپانی‌هایی مانند Bragi Dash، Jabra و اپل با معرفی ایرپادهای خود نشان دادند فناوری ایرپاد میتواند بدون سیم‌های دست‌وپاگیر، تجربه شنیداری بسیار آزاد و راحتی عرضه کند.
در ادامه، ده‌ها برند جدید وارد بازار شدند و نمونه‌های مشابهی عرضه کردند. هم‌زمان با پیشرفت در فناوری باتری، کدک‌های صوتی نظیر aptX و بهبود بلوتوث، کیفیت صدای این ایرپادها به شکل قابل‌توجهی افزایش یافت. اکنون هندزفری‌ها و هدفون‌های بی سیم با قابلیت‌های نویز کنسلینگ فعال، دستیار هوشمند صوتی و طراحی ارگونومیک در اختیار ما هستند.
رشد و گسترش هندزفری در مصارف گوناگون
کاربرد هندزفری بی سیم تنها به مکالمه یا گوش دادن به موسیقی ختم نمیشود. طیف وسیعی از هدفون ورزشی یا هدفون گیمینگ موجود است که هرکدام برای نیازی خاص طراحی شده‌اند. مهندسان صدا همچنان هدفون استودیویی را به‌دلیل دقت بالا ترجیح میدهند. موزیسین‌ها و دی‌جی‌ها انواع هدفون مانیتورینگ را برای شنیدن دقیق جزئیات صوتی انتخاب میکنند و گیمرها نیز به هدفون‌هایی با میکروفون قوی و تأخیر پایین تمایل نشان میدهند.
با رشد این بازار، انواع و اقسام هدفون مناسب سلیقه‌ها و بودجه‌های مختلف عرضه شد. حال به نقطه‌ای رسیده‌ایم که بیشتر مردم دست‌کم یک متصل هدفون یا هندزفری در اختیار دارند و ارزش جهانی این بازار به‌صورت سرسام‌آوری بالا رفته است.
از گذشته تا آینده هندزفری
اکنون اگر بخواهیم بدانیم دقیقاً کی هندزفری وارد بازار عمومی شد باید بگوییم شکل‌گیری مرحله‌به‌مرحله‌ای داشت:
1. دهه‌های 1890 تا 1920: استفاده محدود توسط اپراتورها و سیستم‌های الکتروفون
2. دهه‌های 1930 تا 1960: پیشرفت در صنعت ضبط و رادیو، ساخت هدفون‌های استریو اولیه
3. دهه 1970: عرضه واکمن و تثبیت جایگاه هدفون در گوش دادن شخصی
4. دهه 1980 و 1990: رشد هدفون‌های با سیم مقرون‌به‌صرفه و آغاز ایده هدست‌های بی‌سیم
5. دهه 2000: رواج بلوتوث، پیدایش هدفون‌های موبایلی و معرفی هدفون‌های بی سیم استریو
6. دهه 2010 به بعد: ایرپادهای تماما بی سیم با نویز کنسلینگ و کیفیت بالا وارد میدان شدند.
هرچند به‌سختی میتوان یک تاریخ و سال دقیق برای ورود هندزفری به بازار عمومی اعلام کرد، اما آشکار است که از دهه 1970، مردم عادی استفاده منظم از هدفون را آغاز کردند و در دهه 2000 با ورود فناوری بی‌سیم، این ابزار عملاً به‌صورت یک کالای سوراند و کاربردی شد.
کلام آخر
دیدیم که هندزفری و هدفون بی سیم، در ابتدا ابزاری حرفه‌ای برای اپراتورها و مهندسان صدا به شمار میرفت، اما به‌مرور راهش را به بازار عمومی باز کرد. از نمونه‌های ابتدایی و سنگین تا هدفون‌های نویز کنسلینگ فوق پیشرفته امروزی، همه نشان از رشد چشمگیر فناوری در صنعت صوت دارند.
امروزه با آسودگی، ایرپاد یا هدفون بلوتوثی‌مان را برداشته، به موسیقی گوش می‌دهیم یا با هندزفری حرفه‌ای‌مان در یک جلسه آنلاین شرکت میکنیم. این راحتی، حاصل سال‌ها تحقیق و توسعه مداوم بوده است. از ارنست مرکادیر و ایده‌های سبک‌سازی هدست، تا ناتانیال بالدوین و نمونه‌های ابتکاری روی میز آشپزخانه‌اش، همگی در پاسخ به این سوال تاریخی سهیم‌اند که: کی هندزفری وارد بازار عمومی شد؟
بدین‌ترتیب میتوان گفت ابزارهای شنیداری که در دسترس ماست، نتیجه بیش از یک قرن نوآوری و آزمون‌و‌خطاست. هر تلاشی در این مسیر، راه را برای نسل‌های بعدی هموارتر کرده است. ماراتن پیشرفت همچنان ادامه دارد و به‌طور حتم، آینده روشن‌تری در انتظار هندزفری و هدفون‌های بی سیم خواهد بود؛ آینده‌ای که شاید با واقعیت افزوده، هوش مصنوعی و کنترل‌های لمسی و صوتی سطح بالاتر، زندگی ما را بیش از پیش تحت تأثیر قرار دهد.
پاسخگوی سوالات شما هستیم
دیدگاهی وجود ندارد!