سالروز درگذشت احمد شاملو

2 مرداد ماه سالروز درگذشت احمد شاملو و تاثیر او بر موسیقی

احمد شاملو و تاثیر او بر موسیقی، شاید این سوال برای هر کسی به وجود بیاید که ، متولد 21 آذر 1304، با تخلص‌های الف. بامداد و الف. صبح، شاعر، فیلم‌نامه‌نویس، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، مترجم، فرهنگ‌نویس و از اعضای اصلی کانون نویسندگان ایران بود. او به عنوان بنیان‌گذار قالب شعری شعر سپید در ادبیات فارسی شناخته میشود و از این رو به “پدر شعر سپید فارسی” معروف است.

شاملو به دلیل شغل نظامی پدرش تحصیلات مدرسه‌ای منظمی نداشت و به همین دلیل در شهرهای مختلفی سکونت داشت. در سال 1322 به دلیل فعالیت‌های سیاسی زندانی شد که این امر پایان تحصیلات نامرتب او بود. امروز 2 مرداد هجری شمسی مصادف با 23 جولای میلادی، به مناسبت سالروز درگذشت احمد شاملو، یادی از این شاعر بزرگ و تاثیر او بر موسیقی میکنیم. با ما همراه باشید.

اسپیکر بنگ اند آلفسن مدل BEOSOUND 2

مشاهده و خرید

شاملو به خاطر نوآوری‌هایش در شعر معاصر فارسی و خلق قالب شعر سپید یا شعر شاملویی که از شعر سپید فرانسوی الهام گرفته شده بود، شناخته میشود. او تحت تأثیر نیما یوشیج به شعر نیمایی روی آورد اما در سال 1329 با سرودن شعر “تا شکوفهٔ سرخ یک پیراهن” به سبک نوین خود پرداخت. نخستین شب شعر بزرگ ایران در سال 1347 برای شاملو توسط وابسته فرهنگی سفارت آلمان در تهران ترتیب داده شد.

شاملو علاوه بر شعر، فعالیت‌های مطبوعاتی، پژوهشی و ترجمه‌های متعددی داشت. با این حال، ابراهیم گلستان مدعی بود که شاملو بدون دانستن زبان‌های خارجی، از ترجمه‌های دیگران رونویسی می‌کرده است. کتاب کوچه، اثر بزرگ پژوهشی او در زمینه فرهنگ عامه مردم ایران، یکی از مهم‌ترین کارهای اوست. برخی از آثار شاملو به زبان‌های مختلفی ترجمه شده‌اند. او همچنین در سینما فعالیت داشت و برای کارگردانان معروفی مانند ساموئل خاچیکیان و ناصر ملک‌مطیعی فیلمنامه نوشته است.

شاملو به خاطر دیدگاه‌های جنجالی‌اش در مورد شعر و موسیقی کلاسیک و سیاست روز نیز مشهور بود. تصحیح دیوان حافظ او کم‌ارزش شمرده شد و فردوسی و سعدی را سخت نکوهید، اما شاعران اروپایی مانند فدریکو گارسیا لورکا و پل الوار را ستایش میکرد. شاملو پس از یک دوره طولانی بیماری در تاریخ 2 مرداد 1379 درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.

ارتباط شاملو و موسیقی

احمد شاملو یکی از برجسته‌ترین شاعران معاصر ایران بود که با نوآوری‌های خود در شعر فارسی تأثیر عمیقی بر ادبیات و حتی موسیقی گذاشت و نوازندگان موسیقی پاپ بیشتر از شعر او استفاده میکنند. وی با معرفی و توسعه شعر سپید، قالبی نوین را به ادبیات فارسی وارد کرد که از محدودیت‌های وزن و قافیه عبور کرده و بیشتر بر احساس و محتوا تمرکز داشت. این نوآوری‌ها نه تنها در شعر، بلکه در موسیقی نیز تاثیرگذار بود.

یکی از اولین ترانه‌ها و قطعات موسیقایی که در اواسط دهه هفتاد به یکباره فضای موسیقی کشور به ویژه در حوزه موسیقی پاپ را دگرگون کرد، ترانه «من و تو و درخت و بارون» با شعری از احمد شاملو، تنظیم فواد حجازی و خوانندگی خشایار اعتمادی بود که پیش از آغاز نوروز 1377 از رسانه ملی پخش و بسیاری از مخاطبان را غافلگیر کرد. چرا که تا آن زمان آنچه از موسیقی پاپ به مخاطبان ارائه میشد در ساختاری بسیار محدود توسط هنرمندانی چون عباس بهادری، حسن همایونفال، مهدی سپهر و تعدادی دیگر تعریف شده بود.

قطعه «من و تو و درخت و بارون» یا همان «من بهارم تو زمین» تقریباً در شرایطی پیش روی مخاطبان قرار گرفت، که بسیاری از مردم آن را در ذهن خود به عنوان اولین قطعه موسیقی پاپ رسمی کشور میدانند.

من بهارم تو زمین

من زمینم تو درخت

من درختم تو بهار

ناز انگشتای بارون تو باغم می‌کنه

میون جنگلا طاقم می‌کنه

تو بزرگی مثل شب

اگه مهتاب باشه یا نه

تو بزرگی مثل شب

قطعه «روزگار غریب» به آهنگسازی حسام ناصری و خوانندگی علیرضا قربانی و شعری از احمد شاملو یکی از آثار پر مخاطب در سال های اخیر است که با استقبال جامعه موسیقی مواجه شد. در این قطعه متفاوت که روی شعری از احمد شاملو تولید شده، حسام ناصری آهنگساز و میلاد محمدی نوازنده تار، مهرداد عالمی نوازنده ویولنسل و حسام ناصری نوازنده سه تار گروه اجرایی را تشکیل میدهند.

علیرضا عصار (خواننده موسیقی پاپ) قطعه “چشمه خورشید” را با شعری از احمد شاملو در دوران کرونا منتشر کرد و در دسترس علاقمندان قرار داد.
احساس می‌کنم

در هر کنار و گوشه این شوره‌زار یاس

چندین هزار جنگل شاداب ناگهان

می‌روید از زمین

“درد مشترک” متعلق به آلبوم “افسانه چشمهایت” است، کاری مشترک به خوانندگی علیرضا قربانی و همایون شجریان و آهنگسازی مهیار علیزاده.

قصه نیستم که بگویی
نغمه نیستم که بخوانی
صدا نیستم که بشنوی
یا چیزی چنان که ببینی
یا چیزی چنان که بدانی

من درد مشترکم …
مرا فریاد کن !

این آلبوم با واکنش های متفاوتی از جانب اهالی موسیقی مواجه شد اما قطعه ” درد مشترک” با شعر احمد شاملو از جمله قطعات دل انگیز این آلبوم موسیقیایی محسوب میشود.

شهرت اصلی شاملو به‌خاطر نوآوری در شعر معاصر فارسی و سرودن نوعی شعر است که با نام شعر سپید یا شعر شاملویی که هم‌اکنون یکی از مهم‌ترین قالب‌های شعری مورد استفادهٔ ایران به‌شمار میرود. شاملو با همکاری و دوستی با موزیسین‌های برجسته مانند فریدون رهنما و دیگر هنرمندان، به شکوفایی موسیقی نوین ایران کمک کرد. اشعار وی که سرشار از احساس و تصویرسازی‌های زیبا بود، الهام‌بخش بسیاری از آهنگسازان و خوانندگان شد.

تأثیر شاملو بر موسیقی ایرانی نه تنها به واسطه اشعار زیبا و نوآورانه‌اش، بلکه به دلیل همکاری‌های او با موزیسین‌های بزرگ و ترویج دیدگاه‌های نوین در هنر و موسیقی بوده است. شاملو با استفاده از شعر به عنوان ابزاری برای انتقال احساسات و مفاهیم عمیق، به گسترش و توسعه موسیقی معاصر ایران کمک شایانی کرد. البته شایان ذکر است که شاملو صدا زیبا نیز برای دکلمه کردن و خواندن کتاب هایی مانند شازده کوچولو نیز داشت.

تأثیر شاملو بر موسیقی ایرانی را میتوان در چندین حوزه بررسی کرد :

1. اشعار و ترانه‌های الهام‌بخش

اشعار شاملو به دلیل زبان موسیقایی و آهنگین خود، الهام‌بخش بسیاری از آهنگسازان و خوانندگان بوده‌اند. شعرهایی مانند “مرگ نازلی”، “پریا” و “دخترای ننه دریا” از جمله آثاری هستند که بارها در قالب ترانه و آهنگ اجرا شده‌اند. این اشعار به دلیل ریتم و احساس قوی که در خود دارند، به راحتی در قالب‌های موسیقیایی جای میگیرند و ارتباط عمیقی با مخاطب برقرار میکنند.

2. همکاری با موسیقیدانان برجسته

شاملو در طول زندگی خود با بسیاری از موزیسین‌های برجسته ایرانی همکاری داشت. یکی از این هنرمندان، فریدون رهنما بود که تأثیر زیادی بر شعر و موسیقی شاملو گذاشت. همکاری با رهنما و دیگر موسیقیدانان باعث شد تا اشعار شاملو در قالب‌های جدید موسیقیایی تجربه شوند و به گوش نسل‌های مختلف برسند.

نوآوری‌های موسیقایی شاملو

شاملو با استفاده از زبان و سبک خاص خود، توانست نوآوری‌های زیادی در عرصه موسیقی ایجاد کند. او با کنار گذاشتن وزن و قافیه سنتی و تمرکز بر احساسات و مفاهیم عمیق، به هنرمندان موزیک اجازه داد تا با آزادی بیشتری به خلق آثار خود بپردازند. این نوآوری‌ها باعث شد تا موسیقی ایرانی از قالب‌های سنتی و محدود خارج شده و به سوی تجربه‌های جدید و متفاوت حرکت کند.

تأثیر فرهنگی و اجتماعی

تأثیر شاملو بر موسیقی تنها به جنبه‌های هنری محدود نمیشود. اشعار و آثار او به دلیل مضامین اجتماعی و سیاسی که در بر دارند، تأثیر زیادی بر جامعه و فرهنگ ایرانی داشته‌اند. شاملو با نقدهای خود از وضعیت اجتماعی و سیاسی زمانه، توانست پیام‌های خود را به شکلی هنرمندانه و مؤثر به مخاطبان منتقل کند. این پیام‌ها نه تنها در شعر، بلکه در موزیک نیز انعکاس یافتند و باعث شدند تا موسیقی به عنوان یک ابزار فرهنگی و اجتماعی قوی‌تر مورد استفاده قرار گیرد.

کلام آخر

احمد شاملو نه تنها یک شاعر نوآور و برجسته بود، بلکه پلی میان ادبیات و موسیقی معاصر ایران نیز محسوب میشد. تأثیر گسترده و عمیق او بر موزیک، از طریق اشعار زیبا و احساسی‌اش، همکاری با موزیسین‌های بزرگ و ترویج دیدگاه‌های نوین هنری، بی‌نظیر بود. شاملو با زبان موسیقایی و آهنگین خود، دروازه‌های جدیدی را به روی موسیقی ایرانی گشود و نسل‌های مختلفی از هنرمندان را الهام بخشید. البته شما میتوانید با خرید اسپیکر یا هدفون از گوش دادن به صدا شاملو یا گوش دادن به اشعار وی میتوانید لذت بیشتری ببرید.

اسپیکر سونی مدل MHC-V73D

مشاهده و خرید

اشعار او، که با ریتم و احساسات عمیق به دل می‌نشینند، همچنان در قلب و ذهن مخاطبان جای دارند و به عنوان نمادی از پیوند شعر و موزیک، به یادگار مانده‌اند. با استفاده از قدرت کلام، شاملو توانست تأثیرات فرهنگی و اجتماعی عمیقی بگذارد و نشان دهد که هنر چگونه میتواند به تغییر و تحول جامعه کمک کند. یاد و خاطره او، همچنان در دنیای هنر و ادبیات زنده است و میراثی ارزشمند برای آیندگان به جا گذاشته است.