تاریخچه رقص‌ ژاپنی

کشف رقص‌ ژاپنی در سنت ژاپن

رقص ژاپنی، با ریشه‌هایی در اسطوره‌ها و فرهنگ‌های باستانی، بخش جدایی‌ناپذیری از فرهنگ ژاپن است. افسانه‌ها میگویند که پس از یک نزاع بین سوسانو، خدای طوفان، و خواهرش آماتراسو، الهه خورشید، او به داخل یک غار پناه برد و جهان را در تاریکی فرو برد. نهایتاً، رقص اوزومه، الهه شادی، او را از غار بیرون کشید. از آن زمان تا به امروز، رقص در ژاپن به شیوه‌های مختلفی تکامل یافته و تحت تأثیر فرهنگ‌های خارجی قرار گرفته است.

رقص‌های مقدس، مانند کاگورا، که در مراسم‌های درباری برای سرگرمی خدایان اجرا میشدند، نشان‌دهنده ارتباط قوی بین دربار امپراتوری و دین شینتو هستند. این رقص‌ها اغلب با ماسک‌ها و لباس‌های تزئینی اجرا میشوند و داستان‌هایی از اسطوره‌های ژاپنی را روایت میکنند. در دوران نارا، عناصری از فرهنگ‌های چینی و آسیایی، مانند موسیقی گاگاکو و رقص بوگاکو، به ژاپن آورده شدند که با حرکات آهسته و شاهانه خود شناخته میشوند.

رقص‌های مردمی نیز، مانند بون اودوری که در جشن اوبون به افتخار ارواح اجداد اجرا میشود، بخش مهمی از فرهنگ رقص ژاپنی را تشکیل میدهند. این رقص‌ها، که ریشه‌هایی در بودیسم دارند، امروزه بیشتر به عنوان فرصتی برای شادی و سرگرمی شناخته میشوند. رقص در ژاپن تنها به این سبک‌های سنتی محدود نمیشود و شامل انواع مختلفی از رقص‌های نمایشی و مدرن نیز میشود که هر کدام جلوه‌های منحصر به فردی از فرهنگ و هنر این کشور را به نمایش میگذارند.

رقص‌های آیینی

از آنجا که گفته میشود امپراتور، نواده خدای خورشید آماتراسو است، همیشه ارتباط قوی بین دربار امپراتوری و دین شینتو وجود داشته است. به همین دلیل، رقص‌های آیینی برای سرگرم کردن خدایان، کاگورا، بخشی از آداب دربار بوده‌اند. در ابتدا، رقصندگان با پوشیدن ماسک‌ها و لباس‌های تزئینی که خدایان و شیاطین را نمایندگی میکردند، صحنه‌هایی از اسطوره‌های ژاپنی را از طریق رقص روایت میکردند.

این سبک رقص سپس به معابد بزرگ ایسه و ایزومو معرفی شد و بعداً در سراسر کشور گسترش پیدا کرد و به سبک‌های متعددی توسعه یافت. بدون اینکه متوجه شوید، ممکن است برخی از این رقص‌ها را مانند رقص شیر (شیشیمای) یا رقص دختران معبد (میکومای) که ممکن است از فیلم انیمیشن بین‌المللی معروف، نام تو (‘کیمی نو نا وا’) به یاد داشته باشید، دیده باشید.

در دوره نارا، بسیاری از عناصر فرهنگ‌های چینی و آسیایی به ژاپن آورده شدند، مانند موسیقی گاگاکو، همراه با رقص بوگاکو، که با حرکات آهسته و شاهانه‌اش مشخص میشود. رقصندگان معمولاً لباس‌های غنی تزئین شده میپوشند و میتوانند از لوازم جانبی مختلفی مانند ماسک، کلاه، شمشیر و بال‌های پروانه استفاده کنند. این سبک رقص در دوره هیان به اوج رسید و چون مخصوص اشراف دربار امپراتوری بود، هنگامی که قدرت سیاسی از امپراتور به شوگون در دوره کاماکورا تغییر یافت، از محبوبیت افتاد.

بهترین مکان‌ها برای دیدن این رقص‌ها معابد هستند، گاهی اوقات به عنوان رویداد اصلی یا بخشی از مراسم. آنها همچنین میتوانند در مکان‌هایی مانند گوشه گیون و تئاتر ملی ژاپن دیده شوند.

بودیسم

منشأ بسیاری از رقص‌های مردمی ژاپنی ارتباط نزدیکی با بودیسم دارد، زیرا ممکن است از رقص‌هایی که توسط راهبه‌ها و راهبان و همچنین مریدان اجرا میشد، منشأ گرفته باشند. محبوب‌ترین رقص ژاپن، بون اودوری است که در طول اوبون، جشن بودایی به افتخار روح اجداد اجرا میشود. امروزه، ارتباط و انجمن با دین کاهش یافته است و برای بسیاری از ژاپنی‌ها، رقص فرصتی برای تفریح و خوشگذرانی است.

به طور سنتی، بون اودوری در اطراف یک صحنه برج‌مانند (یاگورا) که شامیسن و طبل‌های تایکو نواخته میشوند، رقصیده میشود. بسیاری از مناطق آهنگ‌های سنتی خود را دارند، مانند توکیو اوندو در توکیو و کاواچی اوندو در کانسای. با این حال، گاهی اوقات از آهنگ‌های مدرن‌تری مانند انکا، جی-پاپ، دیسکو و آهنگ‌های موضوعی انیمه نیز استفاده میشود.

رقص‌های مردمی منشأهای مختلفی دارند و رویدادهای رقص مدرن اغلب شامل گروه‌هایی از رقصندگان هستند که در خیابان‌های عمومی یا روی صحنه اجرا میکنند. بسیاری از مناطق سبک‌های خاص خود را دارند، اما معروف‌ترین آنها در سراسر کشور تمرین و اجرا میشوند. بهترین مکان برای دیدن بون اودوری و سایر رقص‌های مردمی در جشنواره‌ها (ماتسوری)، به ویژه در طول اوبون در اوت است، با این حال، بسیاری از رویدادها نیز در طول ماه‌های گرم‌تر برگزار میشوند.

هنرهای نمایشی

• نیهون بویو (Nihon Buyō): این سبک رقص سنتی بر روی صحنه اجرا میشود و قصد دارد داستان‌ها را از طریق حرکات رقصنده‌ها به جای صدای آن‌ها بیان کند. این سبک به ژانرهای مختلفی تقسیم میشود، از جمله کابوکی بویو (Kabuki Buyō) که با لباس‌ها و آرایش‌های خاص کابوکی اجرا میشود، تا سو اودوری (Su Odori) که در آن رقصنده‌ها با کیمونوی ساده و با استفاده از یک پنکه به عنوان اصلی‌ترین وسیله خود رقص میکنند. همچنین نسخه مدرن‌تری به نام سوساکو بویو (Sōsaku Buyō) وجود دارد که شامل تم‌ها و کورئوگرافی‌های اصیل است.

• گیشاها: گیشاها، که نمادهایی از زیبایی و ظرافت ژاپنی هستند، باید آموزش‌هایی را برای تبدیل شدن به موسیقیدانان و رقصنده‌های ماهر بگذرانند. آن‌ها سبک خاص خود از نیهون بویو به نام کامیگاتا مای (Kamigata Mai) را دارند که معمولاً آرام و ملایم است و ظرافت‌های خاص گیشا را به رقص اضافه میکند.

• تئاتر موزیکال تاکارازوکا رویو (Takarazuka Revue): این گروه تئاتر همه‌زنانه از سال 1914 اجراهای رنگارنگی را ارائه میدهد.

• بوتوه (Butoh): این سبک رقص مدرن و گاهی عجیب و غریب در دهه 1960 در ژاپن ایجاد شد و اکنون در سراسر جهان اجرا میشود.

سایر رقص‌ها

• کارناوال سامبا در آساکوسا: این کارناوال معروف در ژاپن برگزار میشود و شامل رقص‌های سامبا است.
• باله: اجراهای باله توسط شرکت‌هایی مانند باله توکیو ارائه میشود.
• رقص‌های دانش‌آموزی: اجراهایی از دانش‌آموزانی که در مسابقات سراسری شرکت میکنند، مانند باشگاه رقص تومیوکا از اوساکا.

این سبک‌های رقص نمونه‌هایی از تنوع و غنای فرهنگ رقص در ژاپن هستند که نشان‌دهنده ترکیبی از سنت و نوآوری در این هنر است. رقص در ژاپن فقط به سبک‌های سنتی محدود نمیشود، بلکه شامل طیف گسترده‌ای از اشکال هنری مدرن و بین‌المللی نیز میشود.